W Domu Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie – oddziale Muzeum Karkonoskiego prezentowany jest obraz Wlastimila Hofmana „Anhelli”. Dyrekcja Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze poszukuje środków na zakup tego dzieła, które w znaczący sposób wzbogacić by mogło Galerię Malarstwa Wlastimila Hofmana.
Wlastimil Hofman (1881-1970) był jednym z najwybitniejszych młodopolskich malarzy-symbolistów. Najpierw związany z Krakowem, a od 1947 r. tworzącym w Karkonoszach. Uczeń i przyjaciel Jacka Malczewskiego był uznanym twórcą cykli młodopolskich „Madonn” czy „Spowiedzi”. W Szklarskiej Porębie Wlastimil Hofman – „malarz wewnętrznego blasku” – jak go określił jego przyjaciel Jan Izydor Sztaudynger, zamieszkał w Szklarskiej Porębie Średniej przy ul. J. Matejki 14, stając się największą osobowością artystyczną powojennych Karkonoszy.
W swojej twórczości Wlastimil Hofman zajmował się przede wszystkim malarstwem portretowym i religijnym, wielokrotnie też odnosząc się w swych obrazach do motywów narodowych i patriotycznych. Niedawno na polskim rynku antykwarycznym pojawił się jego obraz „Anhelli” pod mylącym zresztą tytułem „Anhelli. Spotkanie z aniołem”. Obraz ten powstał w 1915 r. i pochodzi z najbardziej cenionego okresu twórczości artysty.
Przez lata „Anhelli” należał do jednej z prywatnych kolekcji w Pradze. Obraz ten jest jednym z ciekawszych przykładów wczesnej twórczości Wlastimila Hofmana, będącym równocześnie autoportretem artysty. Współczesnym badaczom i miłośnikom sztuki Wlastimila Hofmana obraz znany był jedynie z reprodukcji. Na tej podstawie przyjmowano hipotetycznie datę jego powstania na rok 1907. Ponowne jego „odkrycie” pozwala skorygować tą niepewną, wcześniejszą datację. Sam malarz, co było dotychczas nieujawnione, oznaczył dzieło datą 1915, podając Pragę jako miejsce jego powstania.
Tytuł „Anhelli” odsyła kompozycję obrazu do dramatu Juliusza Słowackiego, Ten zawierający mesjanistyczne przesłanie poemat nawiązuje do losów skłóconych, skazanych na zatracenie polskich wygnańców ukazanych w katorżniczych realiach Syberii. Dzieło stawia pytania o to kto – czy jednostka, czy też całe pokolenie emigrantów jest w stanie zbawić naród. Tematyka obrazu umieszcza „Anhellego” Wlastimila Hofmana w większej grupie prac kręgu młodopolskiego symbolizmu powstałych w latach I wojny światowej i przyzywających refleksje o cierpieniach narodu polskiego. Można tutaj choćby wymienić – zbliżone kompozycją i nastrojem – obrazy autorstwa J. Malczewskiego „Elenai”, „Anioł Eloe” czy „Anhelli i Elenai”, który również czerpał motywy z poematu J. Słowackiego. Obraz Wlastimila Hofmana jest refleksyjny, budzi nastroje nostalgii i zadumy spotęgowane przez oddalony, śnieżny pejzaż, w którym widnieją krzyże i sylwetka Anioła. Obie postaci pierwszego planu wpatrzone czy to w siebie, czy to w daleką przyszłość, budują nieodgadnione wrażenie romantycznej tajemniczości.
Przemysław Wiater