Mysłakowice


Mysłakowice

Miejscowość położona na wysokości 360-380 m, rozciągająca się na długości 4 km w tzw. Obniżeniu Mysłakowickim – między pasmem Wzgórz Łomnickich (Staniszowskich) na zachodzie a Wzgórzami Karpnickimi na wschodzie. Na północy Mysłakowice łączą się zwartą zabudową ze wsią Łomnica. Miejscowość ma prawa osiedla, jest siedzibą Urzędu Gminy. Tworzą ją wsie i przysiółki, do roku 1945 samodzielne administracyjnie. Niektóre z nich (np. Czestków zwany Czerwonym Dworkiem) leżą daleko od centrum Mysłakowic, którym brak wyraźnie zaznaczonego układu urbanistycznego.

Historia Mysłakowic zaczyna się stosunkowo późno. Wprawdzie materiały źródłowe wspominają o małej osadzie rolniczej, która już w XIII wieku istniała na tym terenie, jednakże znaczące dla tej miejscowości fakty nastąpiły w początkach XIX wieku. W końcu XVIII wieku gospodarowała tu rodzina Kalckreuthów. W roku 1818 nabył majętność feldmarszałek Prus August Neithardt von Gneisenau, współtwórca zwycięstwa wojsk koalicji nad armią Napoleona pod Lipskiem i Waterloo. W roku 1821 Mysłakowice wydzierżawił król pruski Fryderyk Wilhelm III, z przeznaczeniem na swą letnią rezydencję. Po śmierci marszałka w roku 1831, jego spadkobiercy sprzedali królowi Mysłakowice. Nastąpił wówczas okres wzmożonych prac budowlanych ożywiający gospodarczo całą okolicę.

23 września 1837 roku przybyła na ten teren pierwsza z czterech grup emigrantów religijnych z Tyrolu, z doliny rzeki Zillery (Zillertal). Osiedliło się tu łącznie 416 protestantów. Pod wodzą Erdmanna Johannesa Fleidla pokonali oni w 21 dni odległość 700 km, podróżując wozami mieszczącymi cały ich dobytek. Na przyznanym im terenie wznieśli 67 domów w stylu tyrolskim, tworząc swoisty skansen tego budownictwa, a także i swej kultury. Wioska tyrolska w Kotlinie Jeleniogórskiej nazwana została Erdmannsdorf (wieś Erdmanna). Nazwa ta, odnoszona później do całych Mysłakowic, przetrwała do 1945 roku.

Najnowsze badania zdają się potwierdzać przypuszczenie, iż emigranci religijni z austriackiego Tyrolu zostali celowo sprowadzeni, a wzniesiona przez nich wioska stanowiła element programu kształtowania krajobrazu.

Przybycie osadników nie pozostało bez wpływu na gospodarczy rozwój miejscowości: w latach 1843-45 powstała mechaniczna przędzalnia lnu, zlokalizowana na południowym krańcu Mysłakowic.

W okresie II wojny światowej na terenie Mysłakowic istniały 4 jenieckie obozy pracy. W roku 1944 jeden z nich został przekształcony w filię koncentracyjnego obozu Gross-Rosen (Rogoźnica). W roku 1952 miejscowość otrzymała prawa osiedla. W nowym podziale administracyjnym stała się siedzibą Urzędu Gminy Mysłakowice, która obejmuje 10 wsi.

Najcenniejszym zabytkiem Mysłakowic jest zespół pałacowo-parkowy. Pierwszy pałac w miejscu dzisiejszej budowli wznieśli Kalckreuthowie pod koniec XVIII wieku. Był to skromny budynek barokowy wzniesiony na rzucie podkowy, otwartej ku południowi.
W roku 1818 marszałek Gneisenau nakazał przebudowę pałacu. Gruntownej przeróbki dokonano według planów malarza i architekta Józefa Raabe. Zachowując plan podkowy, dobudowano werandę o 5 drzwiach i podwyższono mury o pół piętra, uzyskując drugą kondygnację. Łamany dach wsparto na wewnętrznych ścianach działowych. W tej postaci budowla przetrwała – jako dzierżawiona przez króla Prus letnia rezydencja – przeszło 20 lat.

W 1831 roku, po zakupie posiadłości przez króla, podjęto kolejne, daleko idące prace budowlane. Prowadzono je w trzech etapach w latach 1832-44. Projekty wykonał znany architekt K. F. Schinkel, a w szczegółach opracował je jego uczeń A. Stüller. On też, wraz z budowniczym Hammannem, nadzorował wykonawstwo. Po śmierci Schinkla prace prowadzono nadal według jego koncepcji, planów i rysunków. Pałac otrzymał neogotycki – typowy dla projektów Schinkla – wystrój architektoniczny, a całości dodała wyrazu dobudowana ośmiokątna wieża. Gruntownie zmieniono rozplanowanie wnętrz, dobudowano salę balową z wznoszącymi się nad nią ozdobnymi kominami. Od południa dobudowano paradny pawilon wejściowy z tarasem. Neogotycki charakter budowli zaakcentowały wieżyczki w narożach, krenelaże i łuki Tudorów w obramieniach okiennych. Barokowe elementy zachowane w budowli – to podział wielkich płaszczyzn elewacji niedużymi oknami, balkon nakryty markizą oraz charakterystyczne otwarcie budynku w stronę parkową.

22 lipca 1833 roku król Fryderyk Wilhelm III wydał urzędowe zezwolenie na założenie parku. Krajobraz rozległego parku ukształtowano według modnego wówczas programu sentymentalnego. Plany sporządził dyrektor Ogrodów Królewskich Teichen, nadzorowany przez słynnego twórcę stylowych parków Piotra Józefa Lenne i architekta Schinkla. Krajobrazowy park w stylu angielskim organicznie związany był z charakterem i ukształtowaniem okolicznego terenu. Na pobliskim wzgórzu Amneisenberg (Mrowiec) wzniesiono wieżę widokową i urządzono miejsce romantycznych biesiad. W bezpośredniej bliskości pałacu założono dwa stawy, z których większy (południowy) posiada wyspę. Utworzono polany widokowe i promenady.

Realizując program kształtowania krajobrazu w duchu sentymentalno-romantycznym, na terenie parku wzniesiono liczne budowle, m.in. Belweder, Herbaciarnię, młyn, kaskadę na strumyku, a z większych obiektów „willę Leignitz”, zbudowaną w latach 1843-44 w stylu tyrolskim dla księżnej legnickiej.

Między kościołem a pałacem zbudowano dla gości dom – „Dom Tyrolski” (później był on siedzibą Królewskiego Urzędu Budowniczego).

Poprowadzono nowe drogi dojazdowe, w tym tzw. Drogę Królewską (szlak 6Z), łączącą rezydencję mysłakowicką z pałacem brata królewskiego w Karpnikach.

Później przyłączono nabyty zespół pałacowo-parkowy w Wojanowie, tworząc jeden z największych w ówczesnej Europie zespołów krajobrazowych.

Na wzgórzu Krzyżowa Góra (437 m), wznoszącym się na północny zachód od pałacu (przy szlaku 6Z), ustawiono żelazny krzyż widoczny z okien rezydencji. Urządzono tam, wykorzystując skałki na południowym zboczu, romantyczne miejsce do odpoczynku. Dziś skałki te noszą nazwę Kamienna Altana.

Na wschodnim skłonie Wzgórz Łomnickich wzniesiono tyrolski pawilon, zwany Czerwonym Dworkiem. W ramach rozbudowanego i konsekwentnie realizowanego programu sentymentalnego kształtowania krajobrazu wzniesiono też, wspominane już, tyrolskie osiedle wieśniacze, stanowiące dziś etnograficzną i architektoniczną atrakcję regionu.

Zachowała się także willa księżnej legnickiej pełniąca dziś funkcje budynku pomocniczego szkoły podstawowej (zlokalizowanej w pałacu), „Dom Tyrolski” przy ul. 1 Maja, a także „Czerwony Dworek” mieszczący dziś placówkę „Monaru”.

W ramach programu kształtowania krajobrazu wzniesiono także na terenie parku kościół. Zbudowany przez Stüllera i Freya według projektu K. F. Schinkla, powstał on w latach 1836-38. W trakcie budowy doszło do zawalenia się wieży, którą wzniesiono ponownie. W roku 1858 król Fryderyk Wilhelm IV zażądał zmiany formy wieży świątyni. Obniżono więc jej mury, dodając wysoki hełm nawiązujący do późnoromańskich wież kościołów niemieckich. Wówczas dobudowano także – pochodzący z wykopalisk Pompei – ozdobny portyk wsparty na dwu kolumnach, które wyposażono w nowe głowice. Klasycystyczna budowla swą formą nawiązuje do stylu romańskich kościołów włoskich. Obecne wyposażenie świątyni pochodzi z kościoła w Miszkowicach (gmina Lubawka) i zawiera zarówno elementy klasycystyczne, jak i barokowe z XVIII wieku.

Z innych zabytków wymienić należy znajdujący się przy ul. Cmentarnej (przy szlaku 1C) mocno zniszczony obelisk, ustawiony ku czci przywódcy tyrolczyków Erdmanna Fleidla. Na południowo-wschodnim krańcu parku mysłakowickiego, z inicjatywy Komisji Krajoznawczej ZW PTTK w Jeleniej Górze, ustawiono w roku 1981 głaz z tablicą upamiętniającą setną rocznicę urodzin Mieczysława Orłowicza (identyczne tablice znajdują się na początku jeleniogórskiego odcinka Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza – w Świeradowie-Zdroju oraz na końcu tego szlaku – w Krzeszowie).

W Mysłakowicach czynne są Dolnośląskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Orzeł” oraz Zakład Porcelany Elektrotechnicznej „Polam”.

Rezerwację noclegów w kwaterach prywatnych prowadzi Biuro Usług Turystycznych i Zakwaterowań „Karkonosze” w Jeleniej Górze, ul. 1 Maja 16/18, tel. 242-06, tlx 075630.

Do placówek usługowo-handlowych w Mysłakowicach należą: Gminny Ośrodek Zdrowia, punkt apteczny, poczta, restauracja „Pod Kasztanami” sklepy spożywcze, pawilon przemysłowy, kino „Orzeł”.

Przy szosie Jelenia GóraKarpacz znajduje się zajazd „Chata za wsią”, znany z dobrej kuchni.

Połączenia PKS – z Jelenią Górą, Karpaczem, Kowarami, Kamienną Górą; do Jeleniej Góry kursują także autobusy WPK linii nr 3. Połączenie kolejowe do Karpacza, Kamiennej Góry i Jeleniej Góry odgrywa tu rolę drugorzędną z uwagi na niewielką ilość pociągów.

W Mysłakowicach znajdują się dwa węzły szlaków turystycznych: w pobliżu stacji PKP (trasy 1C i 7S) oraz przed pałacem (6Z i 7S).

źródło: Bohdan W. Szarek „Kotlina Jeleniogórska„, 1989

Dodaj komentarz