Miedzianka

Miedzianka

To stare miasto górnicze dziś jest ginąca miejscowością, formalnie mającą status wsi. Według przekazów początki Miedzianki, jak i późniejszy okres jej świetności związane były z eksploatacją złóż metali kolorowych, głównie miedzi.

Dzieje Miedzianki sięgają XII w. Dokument księcia świdnickiego Bernarda z roku 1311 mówi o „kopalni miedzi w górach”. Pierwszym znanym historii właścicielem Miedzianki był Albrecht Bawarski, wymieniany w dokumencie z 1319 roku. Niektórzy badacze z jego osobą wiążą powstanie w bezpośredniej bliskości Miedzianki zamku Bolczów. Był on bez wątpienia założycielem folwarku w Miedziance. W roku 1353 Fryderyk von Berghaus – przodek braci Bayer (Baier) – wznosi w Miedziance zamek. W roku 1375, w wyniku antagonizmów między ludnością miejscową a kolonistami niemieckimi, nastąpił podział miejscowości na Miedziankę i Mniszko w. W okresie walk husyckich, po zniszczeniu Bolczowa w roku 1433 – do czasu wybudowania zamku w Janowicach w 1372 roku – zamek w Miedziance był siedzibą rodu Bolczów. W roku 1519 ówczesny właściciel Miedzianki, Teobald Edler, uzyskał od króla Ludwika Jagiellończyka prawa miejskie dla tej miejscowości. Lokacja na prawie niemieckim dawała szereg przywilejów administracyjno-prawnych, choć w tym przypadku wykluczała budowę murów obronnych. Od tego czasu rozpoczyna się intensywny rozwój zarówno samego miasta, jak i czynnych tu kopalń.

Prócz miedzi eksploatowano złoże rud srebra i ołowiu. W latach 1537-43 miasto i kopalnie należą do Justusa Decjusza, związanego z dworem króla Zygmunta Starego. Mimo pożarów (w latach 1637 i 1697), zarazy i innych klęsk, miasto i przemysł wydobywczy rozwijają się. W połowie XVII w. czynnych jest tu 5 kopalń. Pożar w 1697 r. niszczy miasto i zamek w Miedziance, lecz niebawem warownia zostaje odbudowana. Dopiero z końcem XVIII w, zamek został opuszczony i popadł w ruinę. Znacznie później na jego miejscu wybudowano dom mieszkalny. Ze starego zamku zachowały się jedynie pozostałości fundamentów i mury parterów wież bocznych.

Pierwszy katolicki kościół w Miedziance wzniesiono w roku 1375. W 1724 r. wybudowano kościół ewangelicki, lecz wkrótce spłonął. Odbudowano go w roku 1822 jako późnoklasycystyczną budowlę salową z dostawioną wieżą. Obiekt ten (jako jeden z kilku tego typu zabytków) zachował się do dziś. Natomiast z bogatego założenia parkowego – otaczającego niegdyś rezydencję w Miedziance – zachowała się 50-metrowej długości aleja lipowa przy drodze dojazdowej prowadzącej do głównego wejścia, niewielkie zgrupowanie zieleni i mały fragment murów obiegających dawniej posesję. Park został zniszczony wskutek zapadania się gruntu ponad próżniami dawnych wyrobisk oraz przez hałdy górnicze.

Po upadku górnictwa w połowie XVIII w., podobnie jak i w innych miejscowościach regionu, ludność zajęła się tkactwem. W XIX w. Miedzianka chyli się już ku upadkowi. Zapadają się niezabezpieczone dawne wyrobiska. Po roku 1945 miejscowość posiada jeszcze krótko prawa miejskie, lecz niszczą ją postępujące szkody górnicze. Dziś jako miasto – jedno z najstarszych miast rejonu, które miało w swym herbie trzy róże pod młotem i kilofem – Miedzianka już nie istnieje.

Najłatwiej dojść do Miedzianki podchodząc z Janowic Wielkich szosą w kierunku Marciszowa. Kursuje tędy autobus PKS.

Źródło: Bohdan W. Szarek „Rudawy Janowickie„, 1990

Dodaj komentarz