Miłków

Miłków

Miejscowość letniskowa w gminie Podgórzyn, ciągnąca się w górę płytkiej doliny potoku Miłkówka, u stóp Grabowca (784 m) i Głaśnicy (608 m). Pierwsza wzmianka dotycząca Miłkowa pojawia się w dokumentach kościelnych z roku 1292. W początku XV wieku wieś należała do Jana Niebelschiitza, od którego w roku 1436 przejął ją Lorentz von Runge. Jego rodzina w 1491 roku sprzedała Miłków trzem braciom Reibnitzom: Giintherowi, Jerzemu i Konradowi; ostatni z nich niebawem zmarł, pozostawiając swą część majątku pozostałym braciom. Około 1656 roku posiadłość w drodze kupna przeszła w ręce hrabiowskiej rodziny Zierotinów. Już w następnym roku wybuchł konflikt między mieszkańcami Miłkowa a nowym właścicielem. Ciągnące się spory i bunty zostały załagodzone dopiero w roku 1681, na zwołanym tu sejmiku rozjemczym. W początkach XVIII wieku, podobnie jak w pobliskim Karpaczu, powstał w Miłkowie silny ośrodek ludowej medycyny zielarskiej. „Destylatorzy”, zwani później laborantami, osiągnęli rozgłos przekraczający granice Śląska. O ich zamożności świadczy dziś wymownie 6 barokowych nagrobków zachowanych w murze kościoła parafialnego. Od roku 1796 do II wojny światowej Miłków pozostawał w rękach rodziny Matuschcka (Matuszka). Na terenie miejscowości w XVII wieku czynna była kuźnia, opierająca swą produkcję na żelazie wytapianym w kowarskich piecach. Stosunkowo wcześnie rozwinął się w Miłkowie przemysł papierniczy, którego tradycje podtrzymuje czynna do dziś papiernia. Obecny, letniskowy charakter nadaje miejscowości kilka domów wczasowych i ośrodków kolonijnych.

W centrum wsi, w zabytkowym pałacu mieści się Ośrodek Państwowego Przedsiębiorstwa Hodowlanego „Wojanów” (placówka ta, obok swej zasadniczej działalności, organizuje tzw. wczasy w siodle). Pierwszy pałac w tym miejscu wzniósł Henryk Zierotin w latach 1666-67. Była to trój skrzydłowa barokowa budowla otoczona fosą. W roku 1768 zniszczył ją pożar. W pierwszej połowie XIX wieku pałac poddano gruntownej przebudowie, a następnie zmodernizowano go w XX wieku. Do pałacu prowadzi dwubramny podjazd, ozdobiony klombami i sadzawką z fontanną. Dwukondygnacyjna budowla, nakryta mansardowym dachem, zachowała plan na rzucie podkowy. Elewację frontową zdobi portal, nad którym widnieje kartusz z herbem Matuschcków. Uszakowate obramienia okienne wskazują na XVII-wieczny rodowód zrębów muru. Przebudowa pałacu pozostawiła eklektyczne detale architektoniczne – neorenesansowe i barokowe (fryz konsolkowy, portal, herby). W drugiej fazie przebudowy dodano przybudówki z boku i od strony parku. Na przypałacowy zespół parkowy składa się dziś 197 okazów starodrzewu, wśród nich 300-letnia lipa, 200-letnie jesiony (wyniosły i zwisający), olsze czarne, ligustr pospolity i wierzba biała.

Najcenniejszym zabytkiem Miłkowa jest kościół parafialny pod wezwaniem Św. Jadwigi. Świątynię, pierwotnie gotycką, wzniesiono w 1399 roku. W latach 1540-50 kościół rozbudowano, a następnie zmodernizowano na przełomie XIX i XX wieku, dobudowując wówczas wieżę. Wyposażenie wnętrza świątyni – głównie barokowe – datowane jest na XVIII wiek. Zachowały się dwa kamienne portale: gotycki z XV wieku i renesansowy z 1543 roku. Stalle pochodzą z XVI i XVII wieku. Przed kościołem (na prawo od bramy) znajduje się ośmioboczny słup kamienny – pręgierz, symbol feudalnej sprawiedliwości. Na murze cmentarnym zachowały się trzy krzyże pokutne. Na jednym z nich wyryta jest kusza, na innym miecz i stopy rycerza w zbroi. Istnieje dotyczące tych krzyży przypuszczenie, iż zamordowanym bądź też mordercą był miejscowy szewc. W centrum Miłkowa, przy głównej drodze, wznosi się opuszczony dawny zbór ewangelicki. Wzniesiono go w 1755 roku w stylu późnego baroku. Mimo zniszczenia, w architekturze budowli zachowały się elementy charakterystyczne dla fryderycjańskich zborów dolnośląskich. W roku 1863 do zboru dobudowano od zachodu neogotycką wieżę. Na cmentarzu przy świątyni zachowały się cenne nagrobki typu architektonicznego. W powiązaniu z budowlą założono park cmentarny, którego drzewostan tworzą głównie lipy.

Cennym zabytkiem związanym z dawnym wymiarem sprawiedliwości są ruiny murowanej szubienicy na pobliskim wzgórzu Straconka (478 m). Wzniesiono ją w 1667 roku, prawdopodobnie w związku z buntem miłkowian przeciw hrabiemu Zierotinowi.

Miejscowe placówki i instytucje o znaczeniu praktycznym – to: poczta, sklepy, restauracja „Karkonosze”, basen kąpielowy i pole namiotowe nad Łomnicą (przy drodze do Karpacza), kwatery prywatne. Połączenie autobusowe i kolejowe z Jelenią Górą i Karpaczem.

W centrum Miłkowa początek szlaku 13N.

źródło: Bohdan W. Szarek „Kotlina Jeleniogórska„, 1989

Dodaj komentarz