Najstarsze szlaki handlowe

Najstarsze szlaki handlowe prowadzące przez Sudety

a) szlak bursztynowy – istniał już przed naszą erą. Jego główna trasa to praktycznie obecna droga E 67 (a więc na Dolnym Śląsku: Wrocław – Jordanów – Niemcza – Bardo – Kłodzko – Kudowa) z wariantem przez Przeł. Międzyleską + wariant zachodni przez Trutnov – Lubawkę – Świny – Jawor – Legnicę, chyba późniejszy, z IX-X w. n.e. Dwie pozostałe najstarsze drogi prowadziły przez główny grzbiet Karkonoszy. Ich przyczyną powstania musiał zapewne być kult źródeł Łaby.

b) Śląska Droga: Jelenia Góra Cieplice – Sosnówka – Dobre Źródło – Babia Ścieżka – Przeł. pod Czołem) – obecna ul. Zamkowa w Karpaczu Górnym – Pański Dom (zamek średniowieczny?) na lewym zboczu doliny Pląsawy – Złotówka (rejon schr. Strzecha Akademicka) – Równia pod Śnieżką – źródła Białej Łaby – przeł. Vyrovka – Stražne – Vrchlabi – Hostinne. Istniała już w XII w., nazwę nadali jej jednak przychodzący z południa na Śląsk. Chyba nią przeszedł w r. 1110 Bolesław Krzywousty z wojskiem i atakując Czechy odniósł sukces. Wtedy też założono gród u zbiegu dwóch rzek: Bobra i Kamiennej – obecna Jelenia Góra. W XIII w. pojawił się wariant tej drogi prowadzący od obecnego Karpacza Górnego w rejon Kowar, do tamtejszych kopalń. Wśród historyków nie ma zgody, co do prawdziwości przejścia wojska Krzywoustego przez Karkonosze. Jednak Gall Anonim pisze: „nową drogę wytyczył Bolesław do Czech przez okolice straszne, nogą ludzką nie tknięte (.) góry chmur sięgające, pełne skał, strome, (.) na bagnach głębokich kładąc mosty” (drabiny i Równia pod Śnieżką!). Poza tym po co w r. 1139 powstaje nad Łabą „Hostin Hradec”, a w r. 1145 jest mowa o stałych czeskich strażach na karkonoskim pograniczu (nazwy: Strážne, Strážna hůra, Vartištĕ).

c) Czeska Ścieżka: Wleń (najstarsza obok Grodźca kasztelania w Sudetach Zach.) – dolina Kamienicy – Bobrowe Skały (zwane kiedyś czeskimi) – Piechowice – dolina Kamienej aż do rejonu przystanku PKS Szklarska Poręba Średnia – na południe przez „czeski bród”, a później „czeski most” (być może trochę doliną Szrenickiego Potoku, aby potem przejść do doliny Szklarki, obecnie prowadzi tędy szlak żółty) – rejon schr. Pod Łabskim Szczytem –źródła Łaby – dolina Izerki – Rokytnice nad Izerą – dolina Izery – Vysokě nad Izerą. Droga ta wzmiankowana jest pod koniec XV w., służyła potem jako szlak łączący huty szkła po obu stronach Karkonoszy. Nazwę nadali jej Ślązacy udający się do Czech.

W Sudetach Zach. nastarsze drogi łączące Śląsk i Czechy prowadziły przez wysokie góry, a w Sudetach Środkowych i Wschodnich wiodły przez stosunkowo niskie przełęcze. Tu leży zasadnicza przyczyna tego, że Karkonosze zostały poznane wcześniej i że tu wcześniej rozwinęła się turystyka.

Również sprawy gospodarcze zaważyły na późniejszej karierze tur. Sudetów Środkowych i Wsch.
Szlak bursztynowy był ważny dopóki Śląsk i Czechy łączyły ścisłe więzi państwowe, a więc do połowy XVIII wieku. Potem (pod panowaniem pruskim), już w dobie początku właściwej turystyki, na znaczeniu zyskuje droga łącząca Jelenią Górę przez Zgorzelec z Saksonią. Tu panuje większy ruch i Karkonosze na tym zyskują. Przez ok. 100 lat były one najwyższymi górami w państwie pruskim.

Co natomiast spowodowało wręcz wyjątkowe znaczenie Karkonoszy w XIX w.? Dwie przyczyny:

  • Po pierwsze Karkonosze były najwyższymi górami w Prusach (w 1. poł. XIX w. Bawaria z Alpami nie należała do Prus, zjednoczenie Niemiec dokonało się dopiero po roku 1871).
  • Po drugie: ich niepowtarzalny krajobraz. Poza nimi w Sudetach nie ma tylu elementów rzeźby alpejskiej – polodowcowej (może trochę w Jesionikach i Masywie Śnieżnika, ale brak tam przecież jezior!). Góry Stołowe ze swymi formami skalnymi nie stanowiły w dobie romantyzmu tak wielkiego magnesu dla obywateli Saksonii i Prus, gdyż na wschód od Drezna, nad Łabą, znajduje się Saska Szwajcaria – obszar podobny do Gór Stołowych a leżący znacznie bliżej miast niemieckich i to na ruchliwym szlaku handlowym Drezno – Praga. Z Berlina do Karkonoszy jest ok. 300 km, po pojawieniu się linii kolejowych była to niewielka odległość. Do Wałbrzycha i Kłodzka było już pociągiem dalej.

Dodaj komentarz