Pec pod Śnieżką – nazwy historyczne

Nazwy historyczne miejsc w okolicach Pec pod Śnieżką

Historia dzisiejszych nazw poszczególnych miejsc i domów w miejscowości Pec pod Śnieżką nierzadko nie jest dłuższa niż sześćdziesiąt lat.

O zmianie niemieckich nazw miejscowych w Karkonoszach na obecnie obowiązujące można by było napisać całą książkę. Dla uświadomienia sobie tej kwestii przyjrzyjmy się paru przykładom z obszaru centrum narciarskiego SKI Pec. Twórcy nazw czeskich nadawanych po roku 1945 z uwagi na wydarzenia II wojny światowej bardzo niechętnie nawiązywali do prastarych niemieckich nazw miejscowych. Pomimo tego, szereg spośród takich, które upamiętniały historyczne fakty przypominając okoliczności osiedlania poszczególnych miejsc w tłumaczeniu zachowali.

Bramberk

Osady górskie i osamotnione chałupy często nazywały się według ich założyciela, który przyszedł do Karkonoszy w XVI wieku. Przykład spontanicznej zmiany nazwy znamy w odniesieniu do osady Berauerberg, czyli Vrch Berauera. Kiedy w 1945 roku przyszedł tutaj dobry gospodarz Václav Luczka, zachwycony pełnym romantyki pięknem tego zakątka Karkonoszy nazwał swój nowy dom a tym samym i całe zbocze Severka. Odwrotnym przykładem może być próba zmiany nazwy Lenzenbergu i Braunbergu. Jeżeli spytacie się miejscowych ludzi o drogę do Sokola lub do Slavii najprawdopodobniej nie potrafią wam pomóc. Zamiast nazwy Sokol przyjęła się nazwa Zahrádky a o projekcie by nazwać Hnědý Vrch Slávią przypomina już tylko tabliczka na jednej pięknej chałupce stojącej pośrodku trasy zjazdowej. A przecież Bramberk jest najbardziej znaną przekręconą nazwą w miejscowości Pec pod Śnieżką.

Bobi Louky

Mało który z narciarzy zdaje sobie sprawę z faktu, że nazwa ta wywodzi się z niemieckiej nazwy Braunberg, czyli Wierzchołek Brauna (Braunův Vrch). Zniekształcenie straciło bezpośredni kontakt z pierwotną nazwą, bowiem w słowie Bramberk trudno się dzisiaj można doszukać związku z oficjalną nazwą kolonii Hnědý Vrch. Osada zamieszkiwana przez drwali a licząca dziesięć chałup nazywała się tak nie od brązowego koloru, lecz od nazwiska rodziny pana „Brązowego“, czyli Brauna. Chcąc tłumaczyć nazwy dosłownie moglibyśmy mówić Szczyt Brązowego, ale prawdopodobnie jeszcze długo będziemy chodzić na narty na Bramberk. Bodenwiesenbauden lub w miejscowym dialekcie Bohnwiesbauden (boudy na łąkowym gruncie) jeszcze za czasów monarchii austrowęgierskiej czescy narciarze skrócili sobie na Bodenvisky. Później z tego utarły się Bobí louky. Przy czym pierwotna nazwa przypominała fakt założenia łąk na wysokim grzbiecie góry nie mając nic wspólnego z żadnym bobem do jedzenia ani z bobslejami.

Obecna nazwa Lučiny historycznie i etymologicznie odpowiada nazwie pierwotnej, ale i tak nasi rodzice nie mówią inaczej niż: „tam na Bobich Łąkach“. Zniekształconą starą nazwę jeszcze długo przypominało schronisko Bobi bouda. Jak do tej pory tej boudy nikt po pożarze w dniu 31 października 1999 roku nie odbudował.

Mulda

Jeden z twórców szczegółowego nazwosłowia miejscowości Pec pod Śnieżką, kronikarz i botanik Josef Šourek, jeszcze w 1959 roku przepraszał czytelników za to, że zamiast „poprawnej“ nazwy miejscowej Żłób używa równoprawnie starszą nazwę Mulda. Rozumiał bowiem, że gdyby starą i dobrze znaną nazwę niemiecką oślej łączki nie podał przynajmniej
w nawiasie, mało kto by wiedział o jakim miejscu pisze. I w ten sposób Mulda została Muldą. Zmiana nazw schronisk górskich, poza tymi najbardziej znanymi z tradycyjnymi nazwami czeskimi, nie było zadaniem łatwym. Stojąca nad Muldą bouda nosiła niemalże po indiańsku brzmiącą nazwę Koppenblickbaude, czyli bouda, z której jest widoczna Śnieżka. Od 1946 roku Husova bouda przypomina Mistrza Jana Husa.

Gospoda Stufenseitbaude założona w XIX wieku dostała nazwę od nazwy zbocza Stufenseite, obecnie Vysoký Svah. Już 55 lat Żiżkova bouda nosi nazwę odsyłającą do innej znanej postaci dziejów czeskich. Trochę inaczej wyglądała historia zmiany nazwy chałupy Braunbergbaude, czyli boudy na Brązowym Szczycie (Hnědý Vrch). Miała przypominać o kompozytorze Bedřichu Smetanie, ale z upływem czasu utrwaliła się jej uproszczona nazwa Smetánka. Tylko starsi ludzie pamiętają, że jej nazwa nie odnosi się do śmietany w kawie ani do żółtego kwiatka.
Ciekawostką jest również fakt, że pierwotna niemiecka nazwa miejscowości Pec, pisana wówczas Petzer a wymawiana Pecr, miała najprawdopodobniej swoje źródła w czeskim słowie pec, które zostało zniekształcone chyba już w XVI wieku. Było odbiciem początków kolonizacji tutejszych okolic, kiedy to hutami przetapiającymi rudy nad brzegami Zielonego Potoku zarządzali urzędnicy z głębi ziemi czeskich. Jest to chyba jedyna i na pewno najbardziej znana niemiecka nazwa miejscowa zachowująca w dolinie pod Śnieżką pierwotniejszą nazwę czeską.

Vesely vylet, Nr 22, 2004 r.

Dodaj komentarz