ŚNIEŻNE KOTŁY
Śnieżne Kotły są to dwa duże i głębokie jary górskie, oddzielone wąskim grzebieniem skalnym, w którym procesy wietrzenia potworzyły olbrzymie filary granitowe i iglice. Od nasady tego grzebienia skalnego spływają w jedną i w drugą stronę wielkie stożki nasypowe rumoszu skalnego i grubych piargów, a przez wąskie w nim gardziele wpadają często z niezwykłą siłą wiatry porywające z sobą chmury i mgły, a potem kłębiące się w kotłach skalnych. Tu już krajobraz górski jest typowo alpejski, jedyny tego rodzaju w Karkonoszach. Co prawda ten krajobraz występuje tutaj w miniaturze, ale jest równie groźny i pełny uroku. Szkoda tylko, że na wierzchowinie Śnieżnych Kotłów bardzo blisko ich krawędzi wznosi się duże brzydkie schronisko z wieżą, które mocno szpeci ten uroczy zakątek górski. Brzegi skalne Śnieżnych Kotłów są ostro poszczerbione, a liczne rynny, wąskie i głębokie, żłobią ich strome stoki. Tam, gdzie pokruszone skały zsypują się w stożki nasypowe piargów, w głębokich żlebach, do których nigdy nie zagląda słońce, błyszczą miejscami białe płaty śniegu. Jest kilka miejsc, w których płaty śniegu nigdy nie tają, nawet w czasie gorącego lata. Od nich właśnie Śnieżne Kotły wzięły swą nazwę. W Wielkim Śnieżnym Kotle ściany skalne, prawie pionowe, spadają o 100 m w dół, a drugie 100 m zajmuje strefa piargów zsuwających się ku środkowi dna kotła. W Małym zaś Śnieżnym Kotle ściany skalne mają przeciętnie 80 m wysokości. Dno Wielkiego Śnieżnego Kotła zamykają od strony północnej niskie wały moren czołowych pochodzenia dyluwialnego, porośnięte gęstymi łanami kosodrzewiny. Natomiast dno Małego Śnieżnego Kotła jest od północy otwarte i wychodzi z niego wąska rynna skalna, którą spływa strumyk górski do niewielkiego jeziorka.
Śnieżne Kotły powstały przez działanie lodowców karkonoskich w okresie dyluwialnym. Granitowe ściany skalne tych karów górskich wykazują prócz efektownych procesów wietrzenia silną działalność kruszącą wielkich nawisów śnieżnych, lawin i potężnych burz. Długotrwałe działanie powyższych czynników nadało tym kotłom skalnym ich dzisiejszy kształt.
Mniej więcej w połowie ściany skalnej Małego Śnieżnego Kotła, w jej części granitowej, oddzielonej i wyodrębnionej przez dwa głębokie żleby przebiegające równolegle około 20 m poniżej górnej krawędzi tego kotła, znajdują się w dwu miejscach odkrywki bazaltów. Stanowisko bazaltów na tej wysokości jest unikalne w Europie Środkowej.
Jak powstały te odkrywki bazaltów? Prawdopodobnie wulkan trzeciorzędowy słabej mocy, znajdujący się tu w głębi Karkonoszy, wyrzucił z podziemnego krateru gorącą lawę, która zaczęła stygnąć pod powierzchnią ziemi i zamieniła się w bazalt, a w czasie dyluwium lodowiec karkonoski, który wyżłobił swymi ruchami głęboki kar skalny, zwany obecnie Małym Śnieżnym Kotłem, odsłonił tak utworzoną niewielką ścianę bazaltową. Bazalty Małego Śnieżnego Kotła nie wykazują regularności budowy, jaką odznaczają się kopce bazaltowe nizinne: nie tworzą słupów pięciobocznych, lecz grube i nieforemne kloce skalne, które mają w wielu miejscach strukturę porowatą jak żużel. Główną masą mineralną tych bazaltów jest zielonkawy oliwin i czarny augit.
Na bazaltach Małego Śnieżnego Kotła utrzymała się do naszych czasów reliktowa flora glacjalna, wielce osobliwa, złożona z bardzo rzadkich gatunków roślinnych.
Rośnie tam mała skalnica śnieżna (Saxifraga nivalis L.) i jest to jej jedyne stanowisko w Europie Środkowej. Z innych rzadkich gatunków porastają na tych bazaltach: skalnica mchowata (S. bryoides L.), skalnica darniowa (S. mas chat a ssp. basaltica Wulf.), skalnica naprzeciwlistna (S. oppositifolia L.), gęsiówka alpejska (Arabis alpina L.), naradka tępolistna (Androsace obtusifolia Ali.), niezapominajka alpejska (Myosotis alpestris Schm.) oraz bardzo rzadka paproć rozrzutka alpejska (Woodsia alpina (Bolt.) Gray). Występuje tii również nie mniej cenna i rzadka flora porostów, wśród których jest kilka gatunków endemicznych. Na szerokich półkach skalnych i stromych zboczach trawiastych rosną tu także mniej rzadkie rośliny: lenieć alpejski, zawilec narcyzowy, dzwonek wąskolistny, Jastrzębiec alpejski i przewiercień długolistny (Bupleurum longifolium L.), a w miejscach skalistych różeniec górski (Rhodiola rosea L.) i rozchodnik alpejski (Sedum alpestre Viii.). Skład gatunkowy zbiorowisk roślinnych i ich cechy ogólne są tutaj, poza wspomnianymi osobliwościami florystycznymi, podobne jak w zbiorowiskach roślinnych innych części Karkonoszy o zbliżonych warunkach geomorfologicznych. U podnóża stromych ścian Śnieżnych Kotłów na spiętrzonych blokach granitowych rosną dużymi i zwartymi łanami krzewy prastarej kosodrzewiny. Wśród nich trafiają się tu i ówdzie pojedyncze okazy albo nieduże płaty zimoziolu północnego (Linnaea borealis L.), a w częściach szczytowych stożków nasypowych spotyka się z rzadka okazy drobnej płożącej się wierzby zielnej (Salix herbacea L.). Dna kotłów oraz nieruchome i utrwalone stożki piargów są porośnięte zbiorowiskami trawo r ośli. W miejscach wysięków wody i nad drobnymi strumykami można też napotkać płaty ziołorośli.
Pomiędzy morenami czołowymi znajdują się cztery małe jeziorka górskie, mianowicie trzy u wylotu Wielkiego Śnieżnego Kotła i jedno u wylotu Małego Śnieżnego Kotła.
Te niegłębokie zbiorniki wodne są pozbawione roślin wodnych, a sądząc z kryształowej przejrzystości ich wód można przypuszczać, że i planktonu jest w nich bardzo mało.
Ostańce
Na zakończenie tego szkicu florystycznego godzi się wspomnieć o grupach skał odznaczających się swymi fantastycznymi kształtami. Są to tzw. ostańce, rozproszone po całej wierzchowinie Karkonoszy. Płaskie szczyty tych grup skalnych wskazują, że do ich wysokości sięgała cała wierzchowina Karkonoszy przed epoką wietrzenia. Pozostały po nich owe ostańce, jako pomniki skalne, odporniejsze na niszczące działanie czasu i klimatu. Do takich ostańców należą np. skały powszechnie znane w Karkonoszach: Pielgrzymy, Końskie Łby, Czeskie Kamienie i Słonecznik.
Źródło: Stefan Macko „Świat roślin Karkonoskiego Parku Narodowego”