Położenie geograficzne i krajobraz Kotliny Jeleniogórskiej
Bogata przeszłość geologiczna Sudetów Zachodnich spowodowała, że obszar ten odznacza się urozmaiconą rzeźbą terenu. Jej charakterystyczną cechą jest istnienie rozległych obniżeń śródgórskich. Jednym z trzech największych obniżeń jest położona w zachodniej części Sudetów Kotlina Jeleniogórska. Jej płaskie dno silnie kontrastuje z krajobrazem wzniesień ciągnących się wzdłuż południowej krawędzi. Wzgórza, wznoszące się na wysokość 600-800 m, w starszej literaturze noszą nazwę Przedgórza Karkonoszy, ostatnio zaś określa się je mianem Pogórza Karkonoskiego. Najwyższe z nich to: Grabowiec (784 m), Grzybowiec (751 m), Skiba (740 m) i Chojnik (627 m). Na południe od Pogórza znajduje się rozległe obniżenie – Karkonoski Padół Śródgórski; w jego obrębie znajdują się, powstałe z dawnych osad leśnych, miejscowości wypoczynkowe: Michałowice, Jagniątków, Przesieka i Borowice. Od południa ponad kotliną wznosi się masyw Karkonoszy, stwarzający 1000-metrową różnicę wzniesień. Jego główna kulminacja – Śnieżka (1602 m) jest znakomitym punktem orientacyjnym, przyciągającym wzrok każdego turysty. Również wschodnia granica kotliny jest wyraźnie zaznaczona. Stanowi ją rozczłonkowane pasmo Rudaw Janowickich z najwyższym szczytem Skalnikiem (945 m). Rudawy Janowickie sięgają w głąb kotliny grzbietem Gór Sokolich (Sokolik 642 m i Krzyżna Góra 654 m), oddzielonych od głównego pasma Przełęczą Karpnicką (470 m). Kontynuacją krajobrazową Rudaw jest pasmo Wzgórz Karpnickich, stopniowo zatracających się wśród równin wschodniej części kotliny. Północną krawędź Kotliny Jeleniogórskiej wyznaczają Góry Kaczawskie, których kulminacje – Skopiec (742 m) i Baraniec (723 m) – znajdują się w Grzbiecie Południowym i górują nad kotliną. Na zachodzie graniczy Kotlina Jeleniogórska z Górami Izerskimi i Pogórzem Izerskim. Grzbiet Kamieniecki, osiągający w szczycie Kamienicy wysokość 973 m npm, swymi południowo-wschodnimi zboczami sięga południowo-zachodniego narożnika kotliny. Zachodnią i północno-zachodnią granicę omawianego regionu stanowi Wysoczyzna Rybnicka ze wzgórzami: Wilczą Górą (482 m), Komorzycą (524 m), Skalicą (501 m), Godziszem (506 m) i Gapami (465 m).
Otoczona z wszystkich stron górami Kotlina Jeleniogórska była niegdyś obszarem trudno dostępnym. Jedyna łatwiejsza droga wiodła ongiś przez Bramę Jeżowa, położoną między południowymi skłonami Gór Kaczawskich a Pogórzem Izerskim, w północnej części kotliny. Obecnie prowadzą w kotlinę, przez górskie przełęcze lub przełomy rzeczne, też i inne drogi. W głąb kotliny można dotrzeć wzdłuż Bobru – przełomem tej rzeki między Górami Ołowianymi a Rudawami Janowickimi; doprowadzają też w kotlinę drogi: poprzez Przełęcz pod Bobrzakiem (805 m) w Rudawach, Przełęcz Kowarską (727 m) między Rudawami Janowickimi a Grzbietem Lasockim, przez Przełęcz Szklarską (886 m) i wzdłuż przełomowej doliny rzeki Kamiennej rozdzielającej Karkonosze i Góry Izerskie, poprzez obniżenie między Grzbietem Kamienieckim a Grzbietem Wysokim w Górach Izerskich, przez Zimną Przełęcz (525 m), będącą naturalnym obniżeniem między Goduszynem a Rybicą na Wysoczyźnie Rybnickiej, ponadto – przełomową doliną Bobru, zwaną Bobrowym Jarem, oraz, od wschodu, przez Przełęcz Radomierską (523 m) w Górach Kaczawskich.
Dno kotliny, zajmujące obszar 200 km2, jest dość wyrównane i rozciąga się na wysokości od 340 do 400 m npm. Jego rzeźba jest urozmaicona pojedynczymi wzgórzami lub grupami wzniesień. Większy kompleks tych wzniesień znajduje się w środkowej i południowej części kotliny i nosi nazwę Wzgórz Łomnickich, zwanych także Staniszowskimi. Najwyższe z nich to: Grodna (506 m), Witosza (484 m) i Ziębice (455 m). Drugie skupisko wzgórz znajduje się między Dąbrowicą a Maciejową oraz pomiędzy Maciejową a Dziwiszowem, na północno-wschodnim krańcu kotliny. Najwyższe z tych wzgórz to Rybień (435 m) i Sośnia (405 m).
Szczególną ozdobą krajobrazu Kotliny Jeleniogórskiej, jak i otaczających ją pasm Sudetów Zachodnich są granitowe skałki – denudacyjne ostańce, zbudowane z materiału bardziej odpornego na wietrzenie. W rzeźbie kotliny wyraźnie wyodrębniają się trzy rozległe obniżenia – doliny głównych rzek: obniżenie Sobieszowa z rzeką Kamienną, obniżenie Mysłakowic z Łomnicą oraz obniżenie Jeleniej Góry z Bobrem.
Stolica regionu i województwa – Jelenia Góra, od której poczęła się geograficzna nazwa kotliny – położona jest niemal pośrodku śródgórskiej doliny.
Położona w centrum Sudetów Zachodnich Kotlina Jeleniogórska stanowi obszar atrakcyjny turystycznie nie tylko z uwagi na swoiste walory krajobrazu, lecz także na możliwość turystycznej penetracji otaczających ją masywów górskich.
Źródło: Bohdan W. Szarek „Kotlina Jeleniogórska”