Skały Gór Kaczawskich, stanowiące podłoże gleb, odznaczają się dużym zróżnicowaniem petrograficznym. Składa się na to mozaika występujących tu skał wulkanicznych, osadowych i metamorficznych. Na rozwój gleb tych terenów ma również wpływ rzeźba.
Góry Kaczawskie nie są wysokie, ale budowa geologiczna i odległa przeszłość ich formowania, przy udziale procesów tektonicznych, doprowadziły do ich silnego spękania i rozbicia na kilka mniejszych pasm. Uszczelinowienie skał podłoża wpływa na kształtowanie się stosunków wodnych poprzez ułatwienie wsiąkania i szybkiego odprowadzenia wody w głąb. Większa część stoków Gór Kaczawskich jest słabo nawodniona, a najważniejsze znaczenie w ich bilansie wodnym odgrywają powierzchniowo spływające wody pochodzenia atmosferycznego. Zmywy mają ogromne znaczenie dla procesów glebotwórczych, bowiem usuwają zwietrzeliny ze stoków i spłycają profil glebowy. To powoduje, że w wielu miejscach wytworzyły się ubogie w składniki pokarmowe i płytkie gleby. Są to przeważnie gleby brunatne, kwaśne, wietrzeniowe. W płaskich miejscach, gdzie jest większa wilgotność związana z napływaniem wód opadowych, powstały gleby pseudobielicowe. Bardzo rzadkie są w Górach Kaczawskich, powstające na podłożu węglanowym, rędziny. Wiąże się to z wiekiem i budową wapieni tych okolic, bowiem są to twarde, krystaliczne wapienie paleozoiczne o słabo czynnym węglanie wapna, który dodatnio wpływa na procesy powstawania próchnicy. Rędziny tego rejonu zaliczamy do brunatnych i czerwonych. Szczytowe partie Gór Kaczawskich są miejscem występowania rankerów, będących początkowym stadium rozwoju gleby. U podnóża stoków, na skutek długotrwałych zmywów powierzchniowych, nagromadziły się drobne utwory sedymentacyjne, na których utworzyły się gliny średnie pylaste, niecałkowite na szkielecie skalnym lub rumoszu.
W obrębie Gór Kaczawskich występują również pokrywy iłów pylastych powstałe głównie z fyllitów i łupków zieleńcowych. Tak mocne zróżnicowanie substratu glebowego ma zasadniczy wpływ na zmienność cech gleby istotnych dla rolnictwa. Najmniejszy stopień zakwaszenia wykazują rędziny i gleby wykształcone z łupków. Kwasowość tych gleb utrzymuje się na poziomie 5,8 do 6,3 pH (Staff, 2000r.) i obniża się w głąb. Odwrotnie kształtuje się zawartość pyłu, którego udział spada z 32,5% w warstwie próchniczej do 26% w poziomach głębszych. Gleby Gór Kaczawskich charakteryzuje niewielka zawartość próchnicy, waha się ona od 2,2% w glebach ornych do 3,3% w użytkach zielonych. Cechy te oraz ukształtowanie terenu (strome stoki, niezbyt głęboki profil) spowodowały, że gleby te zalicza się do kompleksu zbożowo-górskiego i zbożowo-ziemniaczanego górskiego.
Grzegorz Strojny
www.kaczawskie.pl