Jaskinia Północna Duża /Witschelhöhle/
- Góra Połom, gmina Wojcieszów
- Wysokość otworu: 587 m n.p.m.
- Długość: 103 m
- Deniwelacja: -39 m
Położenie: otwór jaskini znajduje się w północno-zachodnim stoku góry Połom /powyżej VI-go poziomu wydobywczego/, na terenie nieczynnej części kamieniołomu.
Dojście do jaskini
Z dawnej stacji PKP Wojcieszów idąc w prawo wzdłuż torów dochodzimy do przejazdu kolejowego, przechodzimy go i widoczną ścieżką podchodzimy do góry, do granicy lasu. Dalej w lewo skos do usypanego piargu i nim w górę do ruin budynku. Tam w prawo widoczną drogą dochodzimy drogi asfaltowej /droga transportowa/ na poziomie VI-tym, Skręcamy w prawo. Idąc drogą mijamy po prawej stronie budynek. Dalej idąc do zakrętu widzimy po lewej stronie zarośla i młode drzewa dochodzące aż do drogi. W nich odnajdujemy ścieżkę. Idziemy nią w górę aż do pierwszych skał, 1,5m w lewo otwór jaskini.
Otwór niewielki w kształcie wielokąta Za otworem rozciąga się duża sala /Sala Główna/ długości 45m, szerokości 20 – 25 m i wysokości 4 – 5 m. Dno jaskini ukośne, opadające w głąb. W rozwoju Sali Głównej ważną rolę odegrały szczeliny międzywarstwowe, strop jej jest płaski, bez jakichkolwiek śladów działania wody. Możliwe też, że sala jest częściowo pochodzenia zapadliskowego. Sala Główna ma kształt workowatej litery S, z boczną komorą po lewej stronie. Dalej jaskinia zwęża się i zagina. Ma ona charakter korytarza wypełnionego namuliskiem, rozwiniętego na szczelinie pionowej, który stopniowo zwęża swoje światło, aż na końcu staje się niedostępny dla człowieka.
W dnie boczne, lewej komory Sali Głównej między kamieniami widoczny jest przekop prowadzący do Sali Dziada /odkryta i zbadana przez Speleokluby „Bobry” z Zagania i Warszawski/. Prowadzi on przez 5 m w zawalisku kamieni i wyprowadza do pierwszej, niewielkiej salki upadającej lekko w prawo. W zawalisku przy lewej ścianie wyczuwa się wyraźny przewiew. Z salki tej przechodzimy wąskim przesmykiem do Sali Dziada. Ma ona przekrój trójkąta o schodzącym się stropie. Przy wejściu duże, płaskie bloki, które odpadły od stropu. Spąg stanowi glina wymieszana z kamieniami. Występują tu ładne nacieki w formie bulw oraz draperie. W prawej ścianie otwiera się wnęka /”kapliczka”/ z bulwiastymi stalaktytami. W tej części duża wilgotność.
Jaskinia zawiera sporo nacieków z krystalicznego kalcytu. Ciekawe nacieki widzimy również na powierzchni obok otworu jaskini, które zostały odsłonięte w czasie eksploatacji marmuru. Dno sali pokryte jest olbrzymimi głazami, w części końcowej zaś zalega czerwona, plastyczna glina.
W 1935 roku L. Zotz zbadał resztki namuliska na jednym z bloków i obok niego, znajdując ślady paleolitu. Znaleziono kości niedźwiedzia jaskiniowego, żuchwę renifera, kości lwa jaskiniowego oraz jaspisy, krzemienie i kwarce ze śladami obróbki przez człowieka. Najciekawszym eksponatem jest żuchwa ze spiłowanymi zębami.
Jaskinia Północna Duża określana jest stanowiskiem człowieka pierwotnego.
Należy przypuszczać, że namulisko zawiera jeszcze wiele kości i zabytków, ale eksploatacja będzie bardzo utrudniona ponieważ dno jest pokryte ogromnymi głazami.
Światło dociera do połowy Sali Głównej, panuje duża wilgotność. Wskutek workowatego kształtu jaskini, opadającej od otworu ku głębi, gromadzi się w niej zimą chłodne powietrze, które utrzymuje się tu i w lecie. Jaskinia ma więc pod względem mikroklimatu charakter zbliżony do „statycznej jaskini lodowej”, a temperatura w jej wnętrzu jest stale niska. W jaskini zimują nietoperze nocki rude.
Jaskinia odkryta w 1924 roku.
Dostępność: łatwa, przed wejściem do jaskini zadaszona stara wiata.
Literatura
- A: Hellmich, M., 1924; Zotz, L., 1939; Kowalski, K., 1954; Pulina, M., 1959, 1977.
www.kaczawskie.pl