Węgiel kamienny w okolicach Żaclerza wydobywa się już od 15 sierpnia 1570 r. Jednakże o prawdziwym boomie i gwałtownym wzroście wydobycia możemy mówić dopiero w wieku XVIII i XIX. Na rozległych złożach wybudowano sieć sztolni i pionowych szybów.
W roku 1950 powstała w drodze połączenia kilku mniejszych kopalni obecna kopalnia Jan Šverma, najstarsza kopalnia węgla kamiennego w Czechach. W tym samym roku zaczęto drążyć główny szyb wydobywczy Jan, któremu do pełnego kilometra głębokości brakuje zaledwie parę metrów. Mniej więcej 600 górników wydobywało od 200 do 250 tysięcy ton węgla na rok. Przejście na gospodarkę rynkową ujawniło ekonomiczny bezsens kontynuowania wydobycia.
Żaclerskie górnictwo głębinowe po przeszło czterech stuleciach w dniu 31 grudnia 1992 r. przerwało prace wydobywcze. Pod ziemią oprócz zapasów węgla zostało 77 km korytarzy i tuneli ciągnących się na obszarze 10 km2. Te podziemne przestrzenie należy stopniowo zasypać. Zadania tego podjęła się spółka GEMEC, która stopniowo demontuje urządzenia kopalniane, które można jeszcze wykorzystać a opuszczone chodniki zasypuje koksikiem. Kopalniane urządzenia muszą jeszcze parę lat funkcjonować.
Fakt ten zrodził pomysł udostępnienia części kopalni zwiedzającym. Wyruszyć w podróż do wnętrza ziemi może każdy z nas, kto jest zdrowy i ma skończonych 10 lat. Miłośnicy przygody zostaną najpierw przeszkoleni w zakresie zasad bezpieczeństwa i zapoznają się z obsługą ratunkowego urządzenia oddechowego. Potem w szatni swoje rzeczy schowają do szafek a ubiorą się w czarne stroje górnicze i gumowce. Wszystko jest czyste i pięknie poukładane jak w wojsku. Nieodzowną częścią ekwipunku jest hełm z lampą i baterią za pasem. W lampownie do baterii i urządzenia oddechowego dostaną zwiedzający ponadto na podpis tradycyjny plechowy znaczek z numerem. Ten zostanie w cechownie zawieszony na tablicy orientacyjnej tak długo, dopóki nie wyjadą na powierzchnię. Klatka windy zjeżdża na pierwsze piętro szybu w głębokości 100 m.
Wszystko wokół jest autentyczne i pomimo archaicznego wyglądu działa. Chodniki są zabezpieczone stalową obudową z betonowymi rurami obłożeniowymi lub drewnianym obkładem. W szparach błyszczą żyłki węgla kamiennego. Czasem turyści mijają żelazne wózki z materiałem, przechodzą przez mosty wentylacyjne, komory z obu stron zamykane ciężkimi żelazobetonowymi wrotami. Trasa zwiedzania prowadzi przez małą lokomotywownię i stację pomp, w której potężne pompy zabezpieczają obieg wody kopalnianej. Przewodnikami są zawodowi górnicy- niektórzy z nich mówią po niemiecku. Na powierzchni zwiedza się jeszcze maszynownię po czym oddaje się ubrania górnicze i przechodzi do pryszniców. Całe zwiedzanie trwa nie krócej niż dwie godziny. Ładny bilet wstępu za 250 koron po powrocie na powierzchnię ziemi wcale się wam nie będzie wydawał drogi. Szczęść Boże!
Turistické fárání v Žacléři, Spółka GEMEC UNION a.s., rezerwacja tel.: 00420 499 876 154 – 7, fax: 499 876 123. Grupa zwiedzających może liczyć najwyżej 20 osób – najmniej 3. Czas zwiedzania ze szkoleniem o zasadach bezpieczeństwa włącznie wynosi mniej więcej 3 godziny. Zwiedzanie można również zorganizować w sobotę – wymaga to jednak złożenia zamówienia co najmniej 2 dni wcześniej a grupa musi liczyć co najmniej 10 osób. Parking jest przed kopalnią. Wykład może być również w języku niemieckim.
www.volny.cz/gemec.
Vesely vylet Nr 21, 2003r.