Szklarska Poręba przed 200 laty

Poniżej znajduje się mało znany opis Szklarskiej Poręby autorstwa austriackiego lekarza J.K.M. Hosera pochodzący z książki „Das Riesengebirge in einer statistisch – topographischen und pittoresken Uebersicht …” [Karkonosze w zarysie statystycznym, topograficznym i malarskim …] wydanej w Wiedniu w 1805 r. Podczas licznych podróży Hoser kilkakrotnie odwiedził Karkonosze i dobrze je poznał. Przypisy w nawiasach i niewielkie skróty zamieściłem dla większej czytelności tego pochodzącego sprzed 200 lat tekstu. W opisie uwagę zwraca wiodąca rola Szklarskiej Poręby Dolnej jako centrum naszego miasta w początkach XIX w., a także znaczenie nieistniejącej już witriolejni – zakładu produkującego kwas siarkowy z pirytów, jako największego takiego przedsiębiorstwa w dawnych Prusach.

Przemysław Wiater

„Szklarska Poręba: ta wieś, jak żadna inna pod względem liczby numerów domów jest największą, jak też i najdłuższą w śląskich Karkonoszach. Należą do niej, oprócz głównej części dystrykty, które leżą tak na wzniesieniach, jak i w dolinach tutejszych gór Karkonoszy i Izerów. […] Nazywają się, oprócz Średniej Wsi: Białka, Orle, Marysin, Hutstadt [okolice ul. Armii Krajowej], Czarna Góra, Huta, Siedem Domów, Szklarka, Zackenhäuser [?], Jakuszyce, Steinerhäuser [prawdopodobnie Tkacze; od 1958 r. część Harrachova ], Wysoki Kamień, Kobyla Łąka. Najbardziej odległą częścią wsi jest huta szkła w Dolinie Nadziei [obecnie okolice Korenova w Czechach], która położona jest o dobre cztery godziny drogi od kościoła i wielkiej karczmy w Szklarskiej Porębie [Dolnej].

Najbardziej znane zajęcia mieszkańców to oprócz hodowli bydła, hutnictwo szkła i roboty leśne; a pomiędzy tutejszymi drwalami jest też pewna liczba wytwórców instrumentów [muzycznych] i skrzypiec. Duża karczma należąca do Schulza w Szklarskiej Porębie Dolnej jest bardzo dobrym i wygodnym schronieniem dla podróżujących po Sudetach i służy jako dom z pewną liczbą wygodnych pokoi również na dłuższe pobyty. Nie brakuje w Szklarskiej Porębie dobrych drogowskazów prowadzących przez całą część tutejszych gór, a ich autor – szewc Zeidler jest pod tym względem dobrze znany wielu wędrowcom.

Liczne godne odwiedzenia punkty leżą w niewielkiej odległości od Szklarskiej Poręby. Wodospad Kamieńczyk położony jest o dwie godziny drogi od karczmy [w Szklarskiej Porębie Dolnej], Szklarka jest o dobre pół godziny, podejście od dołu w Śnieżne Kotły trwa około 2 i pół godziny, schronisko Pod Łabskim Szczytem 3 godziny, a górna krawędź Śnieżnych Kotłów jest odległa o 4 godziny.

Nie więcej niż o ponad 1/4 godziny od karczmy przy drodze do wodospadu Szklarki znajduje się witriolejnia Pana Prellera; największa w państwie pruskim. Surowiec tutejszy jest wydobywany 3 mile drogi od Miedzianki [wcześniej w sztolniach poniżej Zakrętu Śmierci]. Tutaj przygotowywane są produkty: kwas siarkowy różnych rodzajów i kwas saletrowy. Bogaty asortyment wyrobów tego zakładu, który posiada solidne zabudowania, przemyślane rozplanowanie fabryki, a przede wszystkim samo przepiękne jej usytuowanie, czynią to miejsce jednym z najbardziej interesujących punktów podczas planowanej podróży w Sudety. […]”

Dodaj komentarz