Podstawą cechą, stanowiącą o wartości poznawczej Gór Stołowych, są elementy przyrody nieożywionej. Przede wszystkim jest to jedyny w Polsce przykład gór o budowie płytowej. W tutejszych piaskowcach rozwinęły się formy wietrzeniowe, interesujące nie tylko ze względów estetycznych, ale i poznawczych. Wymienić tu trzeba fantastyczne labirynty skalne obu Szczelińców, głównie jednak Wielkiego, i Błędnych Skał, objęte dla swych walorów ochroną rezerwatową. Okazję do zadumy nad procesami przyrody dają różnokształtne skalne grzyby, który największy ciąg o tej samej nazwie położony jest na północ od Batorowa. Pogląd na odległe zjawiska i procesy geologiczne dają liczne odkrywki i zaniechane kamieniołomy we Wzgórzach Lewińskich i Wzgórzach Darnkowskich. Znaleźć w nich można sporo atrakcyjnych okazów minerałów i skał, niekiedy o wartości kolekcjonerskiej.
Jedyny rezerwat florystyczny – Wielkie Torfowisko Batorowskie – nie jest udostępniony do zwiedzania. Natomiast warto zapoznać się bliżej z roślinnością parków zdrojowych w Kudowie Zdroju i Polanicy.
W październiku 1981 roku utworzono na obszarze Gór Stołowych Stołowogórski Park Krajobrazowy.
Zabytki architektury skupiające się w miejscowościach położonych u podnóży Gór Stołowych posiadają szczególne walory. Najstarsze są ruiny zamku Homole koło przełęczy Polskie Wrota, największą jednak sławą cieszy się kościół pielgrzymów w Wambierzycach, przyciągający tysiące pielgrzymów i turystów. Sporo zabytków sięgających średniowiecza, jak mury obronne, kościół, znajduje się w jednym z najstarszych miasteczek Ziemi Kłodzkiej – Radkowie.
Licznymi obiektami zabytkowymi mogą poszczycić się Duszniki Zdrój, wsławione pobytem króla Jana Kazimierza, a później Fryderyka Chopina. Godne obejrzenia jest tu Muzeum Papiernictwa w interesującym młynie papierniczym z 1605 roku. W miejscowym kościele parafialnym znajduje się ciekawa ambona barokowa w kształcie wieloryba.
Unikatowy przykład sztuki barokowej reprezentuje kaplica czaszek w Czermnej. Z tego samego okresu pochodzą malownicze kamieniczki i kompozycje figuralne w Lewinie Kłodzkim. Interesującymi obiektami architektonicznymi są siedziby rycersko – ziemiańskie, zwłaszcza piękny renesansowy zamek w Ratnie Dolnym, pałac w Jeleniowie czy neogotycki zameczek Leśny, wznoszący się nad Szczytną. Warte wreszcie obejrzeć krzyże pokutne, relikty średniowiecznego prawa, stojące przy Pątniczej Ścieżce powyżej Batorowa, w Lewinie Kłodzkim, w Wambierzycach.
Budownictwo drewniane o konstrukcji zrębowej spotyka się już dość rzadko – głównie w oddalonych wioskach, jak w Czermnej, Pstrążnej, Łężnie, Pasterce. Wiele domów wykazuje czeskie wpływy, m.in. poprzez rozległe mansardowe dachy z naczółkami. Trzeba tu bowiem dodać, że rejon Kudowy Zdroju zwany był przez kilka wieków „czeskim zakątkiem” z uwagi na ludność czeską, zamieszkującą tam aż do ostatniej wojny.