KOTLINA SKALNA ŚNIEŻKI
Wędrówkę w Karkonosze rozpoczniemy wyznaczonym szlakiem turystycznym z Karpacza przez Wilczą Porębę, skąd podchodzimy wzwyż drogą górską, wiodącą wzdłuż Łomniczki płynącej tutaj dość głębokim jarem. W Wilczej Porębie tuż za leśniczówką wchodzimy w strefę dolnego regla. Połogie w tym miejscu stoki Karkonoszy porastają lasy świerkowe, sztucznie tu wprowadzone. Lasy te są bardzo monotonne, mają słabo wykształcone podszycie i skąpe runo zielne. Niektóre części tych lasów są tak zwarte, gęste i zacienione, że nie posiadają żadnego podszycia, a w wielu miejscach brak im i runa. Uschnięte dolne i środkowe gałęzie świerków nadają tym lasom wygląd nieprzyjemnej martwoty, spotęgowanej w dodatku jednolitą szarą warstwą igliwia leżącego na ziemi. Bardzo rzadko sterczą z jej powierzchni rozrzucone tu i ówdzie okazy biało kwitnącego szczawika zajęczego (Oxalis acetosella L.) Nasuwa się pytanie, czy takie lasy świerkowe są właściwe strefie dolnoreglowej. Nie. W normalnych warunkach strefa dolnego regla jest porośnięta głównie bukami (Fagus sihatica L.) i jodłami (Abies alba Mili.) z domieszką świerków (Picea excelsa (Lam.) Lk.), jaworów (Acer pseudoplatanus L.) i innych rzadziej tu rosnących drzew. Cóż więc się stało w karkonoskiej strefie dolnoreglowej? Oto przed około stu laty wycięto w niej lasy i obsadzono ją świerkami, które odznaczają się szybszym wzrostem aniżeli buki i jodły. Świerki miały dostarczać pni do obudowy sztolni w rozwijającym się przemyśle górniczym.
Idąc wyżej ścieżką obserwujemy w wyglądzie lasu pewną zmianę. Przechodzimy obok fragmentu leśnego, zniszczonego wprawdzie przez człowieka, ale nie obsadzonego zwartą świerczyną. Na skraju lasu rośnie tu obficie pszeniec leśny (Melam-pyrum sihaticum L.) o złocistożółtych kwiatach, pojawiają się też rozproszone okazy wysokiego i wielkolistnego starca Fuchsa (Senecio Fuchsii Gmel.), nieco wyżej okazy starca gajowego (S. nemorensis L.), a w głębi lasu wśród bloków skalnych duże kępy pięknej paproci wietlicy samiczej (Athyrium filix-femina (L.) Roth), W miejscach wilgotniejszych i położonych koło cieków wodnych, gdzie wśród skał sączą się wąziutkie strumyczki, rosną kępami: kosmatka olbrzymia (Luzula maxima DC), bniec czerwony (Malandrium rubrum (Weig.) Garcke) i czyściec leśny (Stachys sihatica L.), a wśród kęp płoży się tojeść gajowa (Lysimachia nemorum L.). W miejscach suchszych rośnie trędownik bulwiasty (Scrophularia nodosa L.), sałatnik leśny (Mycelis muralis (L.) Dum.) o kwiatach siarkowożółtych, zerwa kłosowa (Phyteuma spicatum L.), a między nimi nisko przy ziemi konwalijka dwulistna (Majanthemum bifolium (L.) Weber) i pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta (L.) Hampe). Rosną tu też duże kępy traw, szczególnie kostrzewa olbrzymia (Festuca gigantea (L.) Viii.), mniejsze kępy kosmatki gajowej (Luzula nemorosa (Poił.) E. Mey.) oraz rzadziej nieduże grupy prasownicy rozpierzchłej (Milium effusum L.) i kępy turzycy leśnej (Carex sihatica Huds.).
Posuwając się coraz wyżej drogą górską wchodzimy w piętro górnoreglowe lasów świerkowych. Ale są one nieco inne niż lasy świerkowe dolnego regla. W górnym reglu świerki rosną na swoim stanowisku naturalnym i to odbija się od razu na wyglądzie lasu. Jest on tu rzadszy, bardziej prześwietlony, okazy świerków są w nim znacznie dorodniejsze i pomiędzy nimi występują jako domieszka liczniejsze okazy odmiany górskiej jarzębu (Sorbus aucuparia var. sudetica Tsch.). W runie dominuje borówka czarna (Yaccinium myrtillus L.) i borówka właściwa czyli brusznica (F. vitis-idaea L.). Obok nich spotykamy dość często paprotniki, np. okazałą paproć wietlicę alpejską (Athyrium alpestre (Hoppe) Rył.) i podrzeń żebrowiec (Blechnum spicant (L.) Roth), a z widłaków widłak wroniec (Lycopodium selago L.), rosnący tu licznie w skupieniach kępkowych.
Zbliżamy się do górnej granicy leśnej. Las świerkowy staje się jeszcze bardziej prześwietlony i między drzewami pojawiają się większe płaty błękitnego nieba. Przy drodze spotyka się dorodne okazy goryczki trojeściowej (Gentiana aselepiadea L.) o ciemnobłękitnych kwiatach kielichowych; pojawiają się też masowo: lepnica rozdęta (Silene inflata (Salisb.) Sm.), zerwa kłosowa, trzcinnik owłosiony (Calamagrostis villosa (Chaix) Gmel.) oraz kępy wysokich bylin: modrzyka górskiego (Mulgedium alpinum Less.) i miłosny (Adenostyles alliariae (Gouan) Kern.). Jesteśmy na wysokości 1100 m n. p. m. Jeszcze kilka kroków, mijamy ostatnie świerki górnego regla, linię górnej granicy lasu i oto stajemy na skraju kotła skalnego Śnieżki. Pojedyncze świerki, rozrzucone po zboczach, są już skarlałe, a ich chorągiewkowate korony świadczą o wpływie długotrwałego działania wiatrów.
Kocioł Śnieżki jest obszerną i dość długą kotliną górską, otoczoną od południa wysokim masywem Śnieżki, od południowego wschodu stokami Czarnej Kopy, od południowego zachodu stokiem Równi pod Śnieżką, a od zachodu stokami Małej Kopy, wznoszącej się do 1375 m n. p. m. Ze stoku północno-zachodniego Śnieżki spływa w srebrzystych kaskadach wartki potok Łomniczki, a z drugiej strony kotliny, żlebem między stokiem Równi a stokiem zachodnim Małej Kopy, toczy swe wody rwący nurt Złotego Potoku, który u podnóża Małej Kopy łączy się z Łomniczką. Dalej oba potoki górskie płyną już wspólnym korytem przecinając kotlinę Śnieżki w kierunku północnym. Stok Równi, podchodzący pod schronisko „Śląski Dom”, jest gęsto porysowany zygzakami ścieżek górskich, schodzących na dno kotliny. Jeżeli popatrzymy na wyższe części stoków górskich, otaczających kotlinę Śnieżki, to spostrzeżemy, że są one pokryte większymi i mniejszymi płatami zieleni, która ma dwa wyraźne odcienie: ciemnozielony i jasnozielony. Płaty ciemnozielone to gęste łany kosówki czyli kosodrzewiny (Pinus mughus Scop.), leżące zaś pomiędzy nimi płaty jasnozielone to zwarte i niskie dywany borówczysk, złożone głównie z borówki czarnej, lub też traworośla, w których przeważa trzcinnik owłosiony. Zanim pójdziemy dalej ścieżką wzdłuż kotliny, rzućmy jeszcze okiem na roztaczającą się przed nami panoramę. Po prawej stronie, za linią lasu górnoreglowego, stoki Małej Kopy są pokryte zwartymi łanami kosodrzewiny. Nieco bliżej drogi widać dość gęste i wysokie zarośla rzadkiej i pięknej czeremchy skalnej (Padus petraea Tsch.). Wśród tych zarośli sterczą pojedynczo wyższe okazy jaworów i odmiany górskiej jarzębu. W niższych częściach kosówki spotyka się gęsto rozrzuconą brzozę karpacką (Betula carpatica W. K.). Jest to właściwie drzewo, ale o pokroju bardzo oryginalnym: krótki gruby pień, sterczący wśród skał, rozgałęzia się na kilka konarów, które wyginają się najpierw ku dołowi, a następnie wznoszą się ku górze wypuszczając sporo gałęzi płożących się po skałach. Daje to w wyniku pokrój podobny morfologicznie do kosówki. Brzoza karpacka występuje dość licznie na niższych częściach zboczy południowych Małej Kopy po obu brzegach Łomniczki. Natomiast na stokach północnych Czarnej Kopy i Śnieżki nie spotyka się jej wcale. Wzdłuż podnóża Małej Kopy rosną prócz tego liczne krzewy wierzby iwy (Salix caprea L.) i wierzby lapońskiej (S. /Lapponum L.), porzeczki karpackiej (Ribes petraeum var. carpaticum (Kit.) Jancz.), róży alpejskiej bez kolców (Rosa pendulina L.), skupiska maliny właściwej (Rubus idaeus L.) oraz znacznie rzadziej rozrzucone wśród kosówki krzewy wawrzynka wilczegołyka (Daphne mesereum L.) i wierzby śląskiej (Salix Silesiaca Willd.). Na łysinach skalnych, wystawionych na działanie promieni słonecznych, płożą się tu i ówdzie krzewinki drobnolistnej bażyny czarnej (Empetrum nigrum L.). Mniej więcej w połowie drogi, a więc pośrodku kotliny, znajduje się po prawej stronie niezbyt szeroki zsuw lawinowy o błyszczących wy szlifowanych płytach skalnych, który ma po obu bokach dość wąskie i płytkie żleby wyścielone warstwą wilgotnej gleby. Na samym zsuwie lawinowym, zupełnie pozbawionym zarośli, wegetuje pod osłoną wielkich bloków skalnych parę niziutkich okazów kosówki, wierzby lapońskiej i brzozy karpackiej. Jednym bokiem zsuwu lawinowego sączy się po skałach woda, która spływa na niedużą platformę skalną, pokrytą warstewkami ziemi i zwartym kożuchem zielonych mchów. Rosną w tym miejscu całe kępy malutkiej wełnianeczki alpejskiej (Trichophorum alpinum (L.) Pers.), liczne okazy kwitnącego lila czosnku syberyjskiego (Allium sibiricum L.), niebielistki trwałej (Sweertia perennis L.), bartsji alpejskiej (Bartsia alpina L.), trzęślicy modrej (Molinia coerulea (L.) Moench.) oraz kępki widłaka wrońca. Nieco dalej od tego płytkiego grzęzawiska rosną w miejscach znacznie suchszych małe płaty borówki czarnej \ brusznicy, kępy wrzosu zwyczajnego (Calluna vulgaris (L.) Salisb.), sasanka alpejska (Pulsatilla alpina (L.) Schrk.) zakwitająca wczesną wiosną, szelężnik nadobny (Alectorolophus pulcher (Schumm.) Wimm.), ciemnobłękitne dzwonki wąskolistne (Campanula polymorpha Witasek), lenieć alpejski (Thesium alpinum L.), lepnica rozdęta, pięciornik zloty (Potentilla aurea L.), postać górska nawłoci pospolitej (Solidago virga-aurea L.) i bodziszek leśny (Geranium sihaticum L.). W płytkich i wilgotnych żlebach zsuwu lawinowego widzimy rosnące gromadnie piękne i okazałe byliny wysokogórskie: rozłożyste kępy paproci wietlicy alpejskiej, duże okazy szarolistnej miłosny górskiej, przenęt purpurowy (Prenanthes purpurea L.), kozłek bzowy (Yaleriana śambucifolia Mik.), goryczka trojeściowa, ciemiężyca zielona (Yeratrum Lobelianum Brnh.), piękna i okazała lilia złotoglów (Lilium martagon L.), naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora Mili.) o kwiatach kremowych i tojad mocny (Aconitum callibotryon Rchb.) o kwiatach hełmistych, ciemnogranatowych.
Jeżeli wycieczkę w Karkonosze odbędziemy w drugiej połowie lipca, to znajdując się przy zsuwie lawinowym, możemy usiąść z boku przy żlebie i poczekać kilkanaście minut, a będziemy świadkami ciekawego zjawiska biologicznego. Idzie tu o dwie wspomniane przed chwilą byliny: naparstnica zwyczajna i tojad mocny. Kwiaty obu tych roślin są często odwiedzane przez trzmiele. Korona dzwonkowata kwiatu naparstnicy zwyczajnej jest silnie przewężona u nasady i tworzy w tym miejscu wąską gardziel, która nie pozwala trzmielom wcisnąć głowy aż do nasady kwiatu rozszerzonej bańkowato, w której znajdują się miodniki wytwarzające słodki nektar. W tym stanie rzeczy mogą korzystać z nektaru bezpośrednio tylko długopyszczkowe trzmiele ogrodowe (Bambus hortorum). Ale kwiaty naparstnicy zwyczajnej są odwiedzane również przez robotnice trzmiela górskiego (Bombus mastrucatus), których narządy pyszczkowe są za krótkie, by mogły sięgnąć do miodników bezpośrednio przez wnętrze kwiatu. Radzą więc sobie inaczej: siadają na kwiecie z zewnątrz, przegryzają paroma ruchami mocnych szczęk ściankę nasady bańkowatej kwiatu w miejscu, gdzie znajdują się miodniki, i wylizują nektar przez tak zrobiony otwór. Kwiat zaś tojadu mocnego posiada dwa miodniki ukryte wysoko pod sklepieniem hełmu. Mają one kształt małych ampułek i są umieszczone na stylikach rynienkowatych, którymi nektar ścieka do nasady hełmu kwiatowego. Długopyszczkowy trzmiel ogrodowy wciska głowę do wnętrza nasady kwiatu, gdzie znajdują się pręciki i znamiona słupków; wylizując nektar dokonuje jednocześnie zapylenia kwiatu. Natomiast robotnice trzmiela górskiego siadają na hełmie kwiatu, wygryzają w nim spory otwór w miejscu, gdzie znajdują się miodniki, a następnie bardzo małe otworki w ampułkach miodników i z nich wylizują nektar. Ponieważ ampułki miodników doznają jedynie niewielkiego uszkodzenia, przeto nie giną od razu, lecz wytwarzają jeszcze przez jakiś czas nektar rabowany przez trzmiele, dopóki ostatecznie nie zmarnieją.
Już kilka razy w naszych rozważaniach użyto wyrażenia zbiorowisko roślinne. Kiedy rozglądamy się w kotle Śnieżki, zamkniętym zewsząd stokami górskimi, widzimy dużą rozmaitość szaty roślinnej. Jak sama nazwa wskazuje, zbiorowisko roślinne jest to skupienie różnych gatunków roślin mających podobne wymagania życiowe. Organizm rośliny wymaga określonych warunków siedliskowych, zapewniających mu normalną wegetację. Dotyczy to głównie takich warunków, jak odpowiednia kwasota gleby lub jej zasadowość, ilość i jakość soli mineralnych i mikroelementów w glebie, jej nawilgocenie i temperatura, natężenie światła, temperatura powietrza, i wielu innych. Jednakże nie wszystkie rośliny rosnące na jakimś skrawku ziemi znajdują na nim warunki odpowiednie do swych potrzeb. Pewne rośliny, których potrzeby życiowe nie mogą być zaspokojone w warunkach siedliska, muszą w nim po pewnym czasie zginąć lub w ogóle nie mogą rozwinąć się na nim. Na ich miejscu rozwijają się jednak takie gatunki roślin, którym odpowiadają istniejące w tym siedlisku warunki. Tym sposobem rośliny w zbiorowisku dobierają się pod względem podobieństwa swych wymagań życiowych i możliwie jak najlepszego wyzyskania istniejących warunków siedliskowych. To zaś jest zależne m. in. od różnych czynników wewnętrznych organizmu roślinnego, decydujących o stopniu jego zdolności przystosowawczych.
Wielką rolę w procesach rozwoju zbiorowiska roślinnego gra system korzeniowy roślin i gleba. W zbiorowisku roślinnym, ustabilizowanym pod względem swego składu gatunkowego, wszystkie osobniki dojrzałe mają system korzeniowy, dostosowany do miejscowych warunków glebowych. Dobór naturalny roślin w środowisku roślinnym prowadzi do tego, że rosną obok siebie osobniki, które dzięki różnym kształtom i różnej długości swoich korzeni zapuszczają je we wszystkie warstwy gleby na różnych jej głębokościach. W rejonie Śnieżki zbiorowiskami roślinnymi, występującymi obficie w wielu miejscach wśród łanów kosodrzewiny, są np. borówczyska. Ich jasnozielone płaty są widoczne z daleka. Trafiają się one nierzadko w rozrzedzonych lasach świerkowych i na zrębach tych lasów w strefie górnej granicy leśnej. Utworzenie się borówczysk o większej powierzchni jest uzależnione od działalności człowieka, który wycinając lasy i kosówkę przyczynia się do rozpowszechnienia tego zbiorowiska roślinnego. Jak wskazuje jego nazwa, głównym gatunkiem roślinnym jest w nim czarnojagodowa borówka czarna, której towarzyszy równie obficie borówka brusznica o jagodach czerwonych. Wśród borówek tkwią rzadziej rozproszone kępy wrzosu zwyczajnego i okazy rozmaitych innych roślin kwiatowych. W miejscach wilgotniej szych dość liczny jest podbiałek alpejski (Homogyne alpina (L.) Cass.), a rzadsze są: bażyna czarna, borówka bagienna (Yaccinium uliginosum L.) i pojedyncze kępy paproci wietlicy alpejskiej. Wśród gatunków towarzyszących w zbiorowiskach borówczysk spotyka się dość często pszeńca leśnego, szelężnika nadobnego, dzwonka wąskolistnego, okazy pę-pawy wielkokwiatowej (Crepis conyzifolia (Gou.) D. T.), dziurawca czterobocznego (Hypericum maculatum Cr.), lepnicy rozdętej, kilka gatunków traw i turzyc oraz nieliczne krzewy odmiany górskiej jarzębu. Pomiędzy krzewinkami borówek błyszczą ciemną zielenią kępki mchu widłozębu (Dicranum sp.}, a tu i ówdzie sterczą szydlaste listki płonnika (Polytrichum sp.) i rokietu (Hypnum sp.) oraz białawe płatki porostów: chrobotka leśnego (Cladonia sihatica (L.) Harn.) i płucnicy islandzkiej (Cetraria islandica (L.) Ach.).
Wzdłuż obydwu brzegów Złotego Potoku między blokami skalnymi, gdzie nagromadziło się dość dużo gleby zawierającej spore ilości substancji próchnicznej, rozwijają się zbiorowiska ziołorośli. Rosną w nich gęste skupienia miłosny górskiej, byliny osiągającej wysokość 1,5 m o wielkich okrągławych liściach, brzegiem nierówno ząbkowanych, spomiędzy których wyrasta wysoki pęd kwiatonośny, dźwigający na rozgałęzionym szczycie duże kwiatostany złożone z wielkiej ilości drobnych różowych kwiatów. Wśród gęstych skupisk miłosny górskiej rozrasta się obficie równie wysoka bylina modrzyk górski. Wielkie wydłużone liście, lirowato wcięte, z wierzchu ciemnozielone, a od spodu modre otaczają gruby pęd zabarwiony w swych dolnych odcinkach na ciemnoczerwono. W jego części szczytowej znajdują się liczne kwiaty koszyczkowe, skupione w gęste grona. Kwiaty modrzyka górskiego mają piękny kolor niebieskofioletowy. Z większych bylin towarzyszących tym skupiskom miłosny górskiej i modrzyka górskiego można jeszcze wymienić świerząbka orzęsionego (Chaerophyllum hirsutum L.) o liściach podwójnie pierzastych i wielkich baldachach kwiatów bladoróżowych, bnieca czerwonego i przywrotnika prawie nagiego (Alchemilla glabra Neyg.), a z mniejszych roślin czartawę drobną (Circaea alpina L.), wierzbownicę mokrzycową (Epilobium alsinifolium Viii.), niezapominajkę błotną (Myosotis palustris (L.) Nathorst), rdesta wężownika (Polygonum bistorta L.) i pępawę błotną (Crepis pałudosa Mnch.). Na stoku północnym Śnieżki, u jego podnóża, łany kosodrzewiny tworzą zwarty pas zieleni, który w strefach wyższych ulega rozluźnieniu. Krzewy kosówki stają się tu coraz rzadsze; pojawiają się między nimi niskie i gęste krzewy wierzby lapońskiej, kępy borówki czarnej i wrzosu zwyczajnego, a tu i ówdzie krzewiny drobnolistnej bażyny czarnej. Bryły skalne, zwłaszcza w pobliżu drobnych cieków wodnych, są obrośnięte płatami mchów: rokietu, krótkosza (Brachythecium sp.), zwójka (Bar-bula sp.), strzechwy (Grimmia sp.) i widłozębu oraz dużymi plechami porostów. Między głazami rosną luźnodarniowe kępy traw mietlicy skalnej (Agrostis rupestris Ali.) i kostrzewy niskiej (Festuca supina Schur) o listkach szczeciniastych oraz okazy z rzadka rozrzucone turzycy tęgiej (Carex rigida Good.), a pośród nich jasnozielone kępki widłaka alpejskiego (Lycopodium ałpinum L.). Z roślin kwiatowych występują tu gdzieniegdzie: sasanka alpejska, zawilec narcyzowy (Anemone nardssiflora L.), pępawa wielkokwiatowa, drobny kuklik górski (Geum montanum L.), astrzębiec alpejski (Hieracium ałpinum L.) o żółtych kwiatach i postać alpejska, nawłoci pospolitej. W wilgotniejszych zagłębieniach skalnych i szczelinach, gdzie nagromadziło się trochę gleby, rosną niziutkie kępki oraz płaty płasko przylegające do skały pierwiosnki maleńkiej (Primuła minima L.) o różowych kwiatach, a w zagłębieniach, gdzie długo zalega śnieg, cienkie pędy szaroty drobnej (Gnapha-lium supinum L.) o listkach owłosionych filcowato. Wzdłuż brzegów Łomniczki ciągną się dwa szerokie pasy ziołorośli, gdzie przeważają duże okrągławe płaty liści lepiężnika białego (Petasites ałbus (L.) Gaertn.), spośród których sterczą ku górze wysokie kwiatostany o drobnych i gęsto skupionych kwiatach barwy kremowej. Obok nich niebieszczą się kwiatostany modrzyka górskiego i szarolistnej miłosny górskiej, a wśród głazów nad wodą świerząbki orzęsione rozpościerają swoje liście podwójnie pierzaste. Rośnie tu również przywrotnik prawie nagi o pięknych listkach wachlarzowatych barwy żółtawozielonej, oset łopianowaty (Carduus personata (L.) Jacq.) o wysokości do 2 m, duży gorysz miarz (Peucedanum ostruthium (L.) Koch) o kwiatkach różowawych, zebranych w wielkie baldachy, a obok – rdest wężownik i szczaw górski (Rumex arifołius Ali.). Nad samą wodą widnieją niebieskie kwiatki niezapominajek, białe kwiaty gwiazdnicy gajowej (Stellaria nemorum L.) i różowoliliowe kwiaty wierzbownicy mokrzycowej. Nieco wyżej, wśród wilgotnych głazów granitowych, pokrytych płatami mchu rokietu i porostu skórnicy (Dermatocarpon sp.), wystają gdzieniegdzie wysokie okazy ostrożnia dwubarwnego (Cirsium heterophyllum (L.) Ali.) o ciemnopurpurowych koszyczkach kwiatowych.
Poza pasami zieleni ciągnącymi się wzdłuż brzegów Małej Łomnicy cała dolina kotła Śnieżki jest porośnięta zbiorowiskami traworośli, w których zgodnie z tą nazwą roślinami panującymi są trawy różnych gatunków. Z nich na pierwsze miejsce wybijają się ilościowo gatunki: trzcinnik owłosiony i trzcinnik leśny (Calamagrostis arundinacea (L.) Roth), śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa (L.) P. B.) i śmiałek pogięty (D. flexuosa (L.) Trin.). Oczywiście, pomiędzy tymi gatunkami przeważającymi rosną także inne gatunki trawiaste oraz wiele gatunków pięknych roślin kwiatowych. Zbiorowiska traworośli są w strefie kosodrzewiny w Karkonoszach często spotykane wśród zbiorowisk roślinnych, a w kotlinie Śnieżki tworzą skupienia dość bogate flory stycznie. Wśród roślin kwiatowych zasługują w nich na uwagę następujące gatunki: sasanka alpejska, zawilec narcyzowy, szelężnik nadobny, piękny storczyk gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopea (L.) R. Br.), pępawa wielkokwiatowa, nawłoć alpejska (Solidago virga-aurea ssp. alpestris (W. K.) Gaud.), szarota norweska (Gnaphalium norvegicum Gunne-rus), lenieć alpejski, biedrzeniec wielki (Pimpinella maior (L.) Huds.) i goryczka trojeściowa, a wśród traw: tomka wonna (Anthoxanthum odoratum L.), wiechlina Chaixa (Poa Chaixii Viii.) i tymotka alpejska (Phleum alpinum L.).
Porośnięte traworoślami dno kotła Śnieżki jest kamieniste. Dlatego w lecie trzeba tam chodzić ostrożnie, na łysinach bowiem kamiennych często grzeją się żmije w promieniach słońca. Na stokach skalnych wokół kotła Śnieżki gęste zarośla kosodrzewiny są poprzerywane przez większe i niniejsze skupiska nagich bloków skalnych, tzw. maliniaków, przez urwiste i strome zbocza oraz przez duże płaty borówczysk. Kosówka pnie się tutaj aż do połogich szczytów tej części Karkonoszy i pokrywa ich wierzchowiny. Wyjątek stanowi obszar samego kopca Śnieżki, gdzie zwarte zarośla kosówki sięgają do wysokości 1545 m n. p. m. Wyżej łany kosodrzewiny ulegają rozluźnieniu i ich wąskie pasma wdzierają się między bloki skalne do wysokości 1568 m n. p. m. Od tej wysokości aż do szczytu Śnieżki (1605,3 m n. p. m.) rozciąga się jedyna w Karkonoszach strefa alpejska.
W strefie kosodrzewiny na zboczach skalnych panują dość ciężkie dla roślin warunki klimatyczne i wodne. Wielkie bloki skalne, piętrzące się chaotycznie i pozbawione gleby, ułatwiają wodzie płynącej, zwłaszcza ze stopionych śniegów na wiosnę, energiczną działalność wypłukiwania i zmywania naniesionej ziemi. Rośliny pochodzenia północnego, z natury odporne na te ciężkie warunki siedliskowe, dają sobie radę i wegetują tam dość dobrze, wyzyskując możliwości miejscowe. Tak np. w wąskich szczelinach między blokami skalnymi, gdzie gromadzi się trochę gleby, nierzadko spotyka się mocno zakorzenione i dobrze rozrośnięte krzewiny bażyny czarnej, borówki czarnej, brusznicy i wrzosu zwyczajnego, które płożą swe gałązki po powierzchni brył skalnych, szybko nagrzewających się na słońcu. Wielkie obszary rumowisk skalnych w strefie kosówki są pokryte tu i ówdzie płytkimi rynnami skalnymi, którymi płyną wody ze śniegów tających na wiosnę i przeważnie obfitych. Miejscami znajdują się tu płytsze i głębsze zagłębienia nieckowate oraz małe obszary odkrytego rumoszu skalnego, które razem z rynnami skalnymi tworzą pewien system odwadniający stoki górskie. Rynny skalne wywierają dość znaczny wpływ na głębiej leżące warstwy gleby. Woda z tych rynien żłobi sobie bowiem w głębi rumoszu skalnego i pod wielkimi blokami kamiennymi zbiorniki wodne, nieraz dość duże, które wypełniają się wodą w czasie tajania śniegów. W lecie zaś, gdy okres gwałtownego spływu wód przeminie, woda sączy się z tych zbiorników na wszystkie strony licznymi drobnymi ciekami i nawilgaca glebę na dość znacznych obszarach, leżących nawet dość daleko.
W kotle skalnym Śnieżki rosną w strefie kosodrzewiny liczne krzewy liściaste, tworzące samodzielne zbiorowiska zarostowe o pokroju wybitnie arktycznym. Sadowią się one głównie na stokach południowych Małej Kopy, a wśród nich na pierwszy plan wybijają się krzewy brzozy karpackiej. Z innych krzewów rosną tutaj: jarząb, czeremcha skalna, porzeczka skalna (Ribes petraeum Wulf.), wierzba lapońska, wierzba śląska i wierzba iwa, róża alpejska, wawrzynek wilczełyko, malina właściwa i z rzadka jawor.
Występowanie większych płatów wilgotnych borówczysk wśród łanów kosówki zależy często od warunków nawodnienia. W miejscach, gdzie ze względu na słaby spadek stoków skalnych cieki wodne nie są zdolne pogłębić rynien skalnych, woda rozlewa się na boki, zbiera się miejscami w niniejsze lub większe zbiorniki i sączy się powolutku licznymi drobnymi strużkami. Takie miejsca, zatrzymujące wczesną wiosną dłużej zalegający śnieg na swojej powierzchni, utrudniają w wysokim stopniu rozwój roślinności zielnej. Toteż bardzo często takie właśnie miejsca pokrywają płaty borówczysk bażynowych. Na miejscach wilgotnych spotyka się wśród borówek pojedyncze okazy bażyny czarnej, wrzosu zwyczajnego, trawy, a zwłaszcza śmiałka darniowego i śmiałka pogiętego. Z roślin kwiatowych bytuje tu na stanowiskach rozproszonych podbiałek alpejski, konwalijka dwulistna, pszenice leśny, siódmaczek leśny (Trientalis europaea L.), szczawik zajęczy oraz rzadkie kępy paproci: wietlicy alpejskiej i narecznicy szerokolistnej (Dryopteris austriaca (Jacq.), Woynar). Miejsca te zasiedlają obficie również mchy torfowce. Na miejscach zaś suchych i morenach piaszczystych spotyka się często większe i mniejsze płaty roślinne z przewagą wrzosu zwyczajnego. Te powierzchnie są znacznie uboższe florystycznie aniżeli borówczyska wilgotne. Większe płaty borówczysk z przewagą wrzosu są w kotle skalnym Śnieżki rozrzucone w kilku miejscach, głównie na łupkach krystalicznych, oraz na stronie południowej strefy szczytowej Małej Kopy.
Idąc w kotle Śnieżki drogą górską wzdłuż lewego brzegu Łomniczki w kierunku jego stoku zachodniego, dochodzi się do miejsca, w którym potok Łomniczki, spływający żlebem ze stoku północno-zachodniego Śnieżki, łączy się ze Złotym Potokiem, spływającym płytkim wąwozem u stóp zbocza południow7o-wschodniego Małej Kopy. Tutaj na granicie przemieszanym z gnejsami, na wilgotnych piargach i na żwirze gruboziarnistym rosną piękne okazy, będące przeważnie składnikami zbiorowisk ziołoroślowych. Wśród wysokich bylin wyróżniają się tu dorodne lilie złotogłowy o kwiatach ceglastoczerwonych, ciemno nakrapianych, z odgiętymi ku górze dużymi płatkami swych koron. Obok rosną kępkami wysokie pędy naparstnicy zwyczajnej o kwiatach bladożółtych i rozdętych dzwonkowato, a pomiędzy głazami, w miejscach wysączania się drobnych źródlisk, tkwią całymi płatami niskie skupiska czosnku syberyjskiego o listkach szydlastych i kwiatach różowo fioletowych, zebranych w gęste kuliste baldachy. Tu i ówdzie wystają ku górze pędy kozika bzowego, rutewki orlikolistnej (Thalictrum aąuilegiifolium L.), przenętu purpurowego, ciemiężycy zielonej i bodziszka leśnego, a między nimi złocą się kwiaty fiolka dwukwiatowego (Viola biflora L.), z którymi kontrastują niebieskie kwiaty modrzyka górskiego. Tuż nad rwącym potokiem Małej Łomnicy na cienkiej warstewce gleby próchnicznej, zraszanej wodą rozpryskującą się po głazach, rosną okazałe ostrożnie dwubarwne o ciemnopurpurowych główkach kwiatostanowych oraz okazy trybuli lśniącej (Anthriscus nitida (Whlb.) Garcke) i biedrzeńca wielkiego. W miejscach bardzo wilgotnych, gdzie woda ścieka po głazach wąskimi strużkami, na mokrych upłazikach pokrytych kobiercami ciemnozielonych mchów, rosną obok siebie: gnidosz sudecki (Pedicularis sudetica Willd.), welnianeczka alpejska, podbiałek alpejski, niebielistka trwała, liczydlo górskie (Streptopuś amplexifolius (L.) DC) i bartsja alpejska. W zagłębieniach skalnych i licznych szczelinach rośnie obok niziutkiej macierzanki sudeckiej (Thymus sudeticus Op. ap. Barb.) o purpurowych kwiatkach darniowa pierwiosnka maleńka o pięknych różowych kwiatach, a gdzieniegdzie szarota drobna i karmnik skalny (Sagina Linnaei Presl.). Doszedłszy do podnóża stoku zachodniego kotła Śnieżki, pniemy się po tym stoku w górę licznymi zakosami kamienistej ścieżki górskiej, wiodącej do wierzchowiny tuż obok „Śląskiego Domu”. Stamtąd idziemy drogą w lewo mając na wprost siebie stożek masywu skalnego. Jest to Śnieżka.
Źródło: Stefan Macko „Świat roślin Karkonoskiego Parku Narodowego”