Rzeźba, sieć wodna Rudaw Janowickich

Głównym elementem ukształtowania Rudaw Janowickich jest grzbiet główny o przebiegu południkowym. W partii szczytowej charakteryzuje się on spłaszczeniem wierzchowinowym, wznosząc się średnio do wysokości 800-900 m npm.

Grzbiet główny Rudaw ciągnie się na długości 18 km od Przełęczy Kowarskiej na południu po przełomową dolinę Bobru pod Janowicami Wielkimi. Płytka Przełęcz Rudawska (740 m npm) dzieli grzbiet główny na dwie części. Południowa — wyższa — kulminuje Skalnikiem (945 m), natomiast północna — niższa — osiąga 891 m npm na Dziczej Górze. Od wyraźnych kulminacji grzbietu głównego odchodzą w kierunkach zachodnim i wschodnim grzbiety boczne, porozdzielane dolinami potoków — szerokie i zalesione, ozdobione skałami ostańców lub wychodniami skalnymi. Na skłonie wschodnim doliny pomiędzy bocznymi grzbietami są dłuższe i wyraźniej zaznaczone. Kontynuacją krajobrazową bocznych grzbietów „rozpływających się” w dolinach śródgórskich są Wzgórza Bramy Lubawskiej na wschodzie, zaś na zachodzie Wzgórza Karpnickie.

Stoki Rudaw Janowickich — często o spadku ponad 30° — są na ogół wypukłe, o niewielkich, rzadko występujących zaklęśnięciach terenu.

Wybitny walor krajobrazowy w obrębie wzniesień stanowią — o czym wspomniano już wcześniej — grupy skalne lub pojedyncze ostańce (zwykle o charakterze twardzielców), a także skalne progi i wychodnie.

Spotyka się także niewielkie fragmenty gołoborzy. Szczególnie atrakcyjna krajobrazowe jest północna część Rudaw, a przede wszystkim grzbiet boczny biegnący od Wołka (878 m) ku zachodowi, zwany Grzbietem Janowickim. Zdobi go ciąg grup skalnych, malowniczych zwłaszcza na stoku Lwiej Góry (719 m). Powstałe tu skalne miasteczko nosi nazwę Starościńskich Skał. Wybitny akcent krajobrazowy stanowi niewielkie gniazdo górskie — Góry Sokole. Od Grzbietu Janowickiego oddziela je Przełęcz Karpnicka (473 m). Wyraźnie oddalone od głównego grzbietu Rudaw Janowickich, są doskonale widoczne z każdego niemal punktu Kotliny Jeleniogórskiej, Karkonoszy, a także z wybitnych punktów widokowych w Rudawach.

Przez swą malowniczość — śródleśne położenie licznie występujących tu interesujących form skalnych, są najczęściej odwiedzanym rejonem Rudaw. Góry Sokole to znany teren ćwiczeń wspinaczkowych — turnie i ścianki skalne osiągają tu wysokość nawet do 60 m.

Bóbr opływający Rudawy Janowickie od wschodu i północy odwadnia cały omawiany tu teren. Wszystkie cieki wodne tego masywu górskiego pośrednio lub bezpośrednio zasilają tę rzekę. O czystości wód rudawskich świadczy fakt, iż dostarczają one wody pitnej miejscowościom położonym u podnóża tych gór. Rzeka Bóbr, reagując na duże opady szybkimi, niekiedy nawet gwałtownymi przyborami wód, charakteryzuje się silnie zróżnicowanymi wodostanami. Jej gwałtowne wezbrania występują najczęściej w lipcu — wówczas opady mają niekiedy charakter nawałowy — a także w październiku.

Zanieczyszczenie tej rzeki, jak i jej dopływów stanowi poważny problem ekologiczny. Na przykład Jedlica, powyżej Kowar mająca I klasę czystości — poniżej miasta ma już tylko klasę III. Czystość strumieni rudawskich kończy się często już przy pierwszych zabudowaniach.

Źródło: Bohdan W. Szarek: „Rudawy Janowickie”, 1990

Dodaj komentarz